Uncategorized

Phos’ elakho: Minengi imikhuba yamaNdebele

23 Feb, 2017 - 00:02 0 Views

uMthunywa

BAKAMALANDELA angithi isizwe lesizwe silemikhuba lamasiko aso nje. Ngalokhu umkhuba singawubiza ngokuthi yilokhu okubumba isimo somhlobo womuntu. Imikhuba yabantu igxile emasikweni ngakho amasiko yinsika yemikhuba.

EmaNdebeleni imikhuba singayibiza ngokuthi yindlela okuqhutshwa ngayo ezinye izimo kumbe okwelatshwa ngayo eminye imikhuhlane, amasimu, kanye lokuqhutshwa ngayo amazilo aphathelane labantu, kanye lemvelo. Akulula-ke ukuthi umuntu akhulume ngemikhuba atshiye amasiko.

Angithi ngomkhuba wesiNdebele amazilo ayaqakathekiswa njalo umuntu akufanelanga awephule ngoba kukholelwa ukuthi engehlelwa ngesinye isiga esikhulu. Amazilo khona yinkulumo evimba ulutho oluthile ukuthi lungenziwa ngumuntu othile ngesizatho esithile. Amazilo la angaphathelana lemvelo, labantu, lezenzo zomuntu kumbe lenkulumo ezithile. Into ezilayo ngomkhuba wamaNdebele akuvunyelwa ukuthi umuntu ayenze njalo akuvamanga ukuthi kuchazwe isizatho sokuthi kungani ingenziwa.

Ngomkhuba wamaNdebele kuyazila ukuthi umuntu ahleke isigoga. Lokhu-ke akusosiko kodwa kungumkhuba njalo kukholelwa ukuthi umuntu angahleka isigoga laye angehlelwa ngumnyama alimale abe yisigoga kumbe abelethe umntwana oyisigoga. Yikho-ke amazilo la yimikhuba njalo imikhuba akufanelanga yephulwe.

Amazilo wona asungulwa ngoNdukuzibomvu amajaha omkhonto kudala ngesikhathi besakha isizwe samaNtungwa.

Ekuwasunguleni kwabo basebenzisa inkalipho enkulu njalo bawasungula ngenhloso yokubumba isizwe kanye lokusiqinisa. Umkhuba wona ngokwesiko kaweqiwa noma sokutheni ngoba uyabe usuyeqe umthetho.

Kulemikhuba njalo ephathelane lozithweleyo kanye lokuphathwa kwakhe eyayingeqiwa ngensuku ilizwe lisahlezi.

Ngesikhathi owesintwana ezithwele kwakube lamazilo amanengi aphathelane lokuziphatha kwakhe. Amazilo la yiyo imikhuba esikhuluma ngayo. Okokuqala umuntu ozithweleyo akavunyelwa ukuthi ahambe kakhulu funa adonsele umntwana umkhokha wenkanda. Inkanda le iyingozi emntwaneni ngoba nxa ingasatholanga umuntu okwazi ukuyelapha iyabulala.

Ozithweleyo wayekhuthazwa ukuthi angaze wathanda amaqanda ngoba umntwana angazalwa engelanwele. Okunye njalo ozithweleyo ngokomkhuba akufanelanga adle abantwana benyoni, umntwana omncane akufanelanga adle inkukhu, inyoni kumbe amaqanda ngoba kukholelwa ukuthi umntanakhe sengahlaselwa ngumkhuhlane wabantwana.

Umkhuhlane lo udala ukuthi umntwana nxa usumhlasele aphendule amehlo ahlanze udenda kube angathi usefile abuye avuke. Umkhuhlane lo uyingozi kakhulu ngoba ungamhlasela kakhulu umntwana uyaphetha esengathi usangene emkhumbulweni. Yikho kulomkhuba wokwenqabela lokhu.

Ngokomkhuba usane akufanelanga luphumele ngaphandle kwendlu nxa lungakenelisi amalanga ayisikhombisa lubelethiwe. Lokhu kungenxa yokuthi umntwana lo kukholelwa ukuthi usengahlaselwa yinkanda njengoba uyabe engaketheswa inkanda. Umntwana ukhutshwa phandle nxa inkaba yakhe isiwile. Isibongo sinye ngasinye silendlela yaso eyokulahla inkaba.

Ukulandelwa kwemikhuba le emayelana lozithweleyo yikho okwakudala ukufa komntwana omncane kufane lenhlaka yotshani hatshi lokhu osokusenzakala kulezinsuku osokuyindabamlomnyeni.

Share This:

Sponsored Links