Uncategorized

‘Ngamanyala ukunika abantwana amakhondomu’

12 Nov, 2020 - 00:11 0 Views
‘Ngamanyala ukunika abantwana amakhondomu’ Izakhamizi zeHwange zisemhlanganweni leKhomithi yedale lePhalamende

uMthunywa

Leonard Ncube

IZAKHAMIZI zeHwange zithi ngeke zivumele ukubunjwa komthetho odinga ukuthi abasakhulayo abaleminyaka yokuzalwa engaphansi kwetshumi lesithupha bavunyelwe ukusebenzisa amakhondomu lezinye indlela zokuhlela imuli.

Eminyakeni edluleyo sokuke kwaba lempikiswano ngodaba lokuthi amakhondomu efakwe ezikolo.

Ikhomithi yedale lePhalamende ebona ngezempilakahle iphezu kokudinga imibono kazulu ngemva kokubhalelwa zinhlanganiso ezizimeleyo ezifuna kubunjwe umthetho ovumela abasakhulayo abaleminyaka engaphansi kwetshumi lesithupha ukuthi basebenzise amakhondomu lezinye indlela zokuhlela imuli ezigoqela amaphilisi lomjovo.

Abasakhulayo abaleminyaka engaphansi kwetshumi lesithupha kabavunyelwa ukwenza ucansi njalo kabenelisi ukwenza isinqumo sokuya emacansini ngokutsho komthetho weZimbabwe.

Inhlanganiso ezizimeleyo zithi abasakhulayo kabavunyelwe ukuya ezibhedlela bayethola usizo ngolwazi lwendlela zokuvikela ukuzithwala ngoba kulilungelo labo.

Zithi ukuncindezelwa kwabasakhulayo yikho okubangela ukwanda kwenani lalabo abazithwala besesebancane lalabo abafa bebeletha kumbe bekhipha izisu.

Zithe inani lalabo abalegcikwane lengculazi linengi kubontanga njalo lokhu kungenqatshelwa ngokubavumela ukuthi bathole amakhondomu lamaphilisi okuhlela imuli.

Inhlanganiso zabasakhulayo ezifana leYoung People’s Network ziyakujabulela ukubunjwa komthetho ovumela abaleminyaka engaphansi kwetshumi lesithupha ukuthi bathole amakhondomu lamaphilisi okuhlela imuli ngoba kulilungelo labo.

Zinengi izehlakalo lapho abatsha abatholakala besenza ukuganga okugoqela ukudakwa kanye lokwenza ezocansi kumaVuzu parties.

Bekhuluma emhlanganweni oqhutshwe eHwange ngoMvulo, abazali bathe ngeke kwenzakale besaphila ukuthi abasakhulayo bevunyelwe ukuganga.

UMnumzana James Phiri uthe kulihlazo ukuvumela ontanga ukuthi benze ezocansi.

“Kukhanya sesizama ukuvumela abasakhulayo ukuthi beyekwenda kumbe bathathane beleminyaka engu-13.

Abakufunayo lokhu kabakwenze ezindlini zabo bengafuni ukusonela ilizwe. Silamasiko ethu lenhlonipho kodwa kukhanya sesizama ukulandela amasiko akwamanye amazwe angentshonalanga angela nhlonipho.

“Thina njengabazali siyakwala lokhu ukuthi abasakhulayo bavunyelwe ukusebenzisa amakhondomu lamaphilisi e-family planning (okuhlela izimuli) ngoba yizinto zabadala lezi. Yikho okubulala isiko lethu njengabansundu. Nxa lamhlanje umkami engathola ikhondomu esikhwameni sami kuba kubi ngekhaya, kuzakuba njani nxa ikhondomu selitholakala esikhwameni somntwana?” kutsho UMnu Phiri.

Abanye njalo bagcone imfundo enikezwa abantwana Ezikolo zaphansi bethi yikho lapho asebefundiswa khona ukuganga ngoba betshelwa ngezocansi besesebancane.

Abanye bathe ukuvumela abancane ukuthi basebenzise indlela zokuhlela imuli kuzabangela ukungaziphathi kwabantwana ngoba besazi ukuthi ngeke bazithwale.

Lokuhlukuluzwa kwabantwana ikakhulu amantombazane kuzakuba kunengi, kutsho abazali.

Abanye njalo bathe kuzadala ingxabano phakathi kwezimuli ngoba abantwana bayabe sebezenzela umathanda phambi kwabazali.

“Kuliqiniso ukuthi ingane zilamalungelo azo kodwa silimuke ukuthi yiwaphi amalungelo esiwanikeza abantwabethu njalo lokuthi kuzasinceda njani njengabazali kumbe njengomphakathi,” kutsho nNkosazana Patience Ndlovu.

UMfundisi Emmanuel Nkomo ongumgcinisihlalo wamabandla angaphansi kwePastors Fraternity ugcizelele wathi yikuganga.

“Ngeke sifune ukwakha ilizwe ngokuganga. Kutheni sizama ukubumba umthetho ogangileyo? Asifundiseni abantwana ukuziphatha hatshi ukubathuma ukwenza ucansi. Ukholo lwesiKhristu kanye lesiko lethu alukuvumi lokho,” kutsho uMfundisi uNkomo.

Omunye uGogo Constance Phiri uthe: “Ngimele abanye ogogo bonke ngithi ngeke sivumele amanyala anje. Akukaze kwenzakale ukuthi umntwana ole-12 kumbe 13 kuthiwa unatha amaphilisi e-family planning. Uhlela iphi imuli?

Selizama ukuvumela ukuganga lokuhlukuluzwa kwabantwana. Asivikeleni abantwabethu singabafuqeli emlilweni.

Siyakhala nje ngekusasa labantwabethu sesibuya sifuna ukubabulala ngamandla.”

Share This:

Sponsored Links