uMthunywa
Sikhumbuzo Dabengwa
Siyahlangana njalo bafundi kule iviki silokhu sisiyaphambili ngokwakha ubuntu bethu. Siyananzelela ukuba kukhona izikhathi lapho kufanele umuntu lomuntu achaze ngezenzo zakhe ezithile. Lezo zenzo zingabe sezimfake enkingeni. Izikhathi ezinengi kuyadingakala ukuba umuntu abelamagama amahle akhomba ukuzehlisa nxa kuthe konakala.
Indlela umuntu axolisa ngayo yiyo engenza lo ophanjanisiweyo axole ngoba esizwa inkulumo elokuzisola kumbe inkulumo elokuzehlisa. Nxa uthe waphambanisa kuyadingeka ukuba ucele usizo lokuxoliselwa ngabanye kanti-ke lakho ukuzixolisela wedwa kuqondile.
Abadala baqinisile nxa besithi umlomo litshoba lokuziphungela ngoba ngowakho umlomo uyenelisa ukuxolisa udaba obeselusonakala kujike kulunge yonke into ngokukhulumisana nje. Asikhangeleni izehlakalo ezilandelayo.
1.Ungumfundi ohlezi ephuzile esikolo ngoba ugulelwa ngumama. Lokhu sekudale ukuba ubelomlandu wokuphekela abanawakho ngekhaya njengoba kunguwe omdala. Nxa ufika esikolo umbalisi ophethe lwezokungena esikolo ngesikhathi usebone kufanele ukuba ujeziswe.
Umbalisi: Gijima mfundi! Isikhathi kudala sidliwe ngumangoye. Abanye sebephakathi kokufunda.Ukuphuza kwakho lokhu, sekwaba yinsakavukela umchilo wesidwaba. Sengizakubhalela incwadi uyebuya labazali.
Umfundi: Ngiyaxolisa mbalisi. Ngigulelwa ngumama ngekhaya. Ngiqala ngimlungisele ukudla kanye labanawami ngingakezi lapha esikolo. Ngicela lingixolisele lakumphathisikolo ngoba lokhu kuyangisinda.
Umbalisi: Awu kwaze kwababuhlungu mfundi. Usukhulile mntanami. Kufanele ungibone ukuze ngikubhalele incwadi ezakwenza ungajeziswa njengalabo abangelasizatho esiqinileyo.
Umfundi: Ngiyabonga mbalisi. Lami ngizazama ngamandla onke ukufika ngesikhathi lanxa kunzima ukuqala ngibone ukuba imuli yangekhaya ilungelwe.
2) Kungekhaya. Abadala baphumile bayemhlanganweni wezakhamuzi esigabeni. Umama utshiye efake isitshebo eziko ukuze afike apheke sesivuthiwe. Ngokuthanda ukudlala labangane wekele isitshebo satsha sathi qhu eziko. Lokhu kulethe inzondo lokucunuka kunyoko osebhubhudla amagwebu ngokuzonda.
Kambe yiphi indlela ongazethula ngayo umama akuxolele lanxa lelicala lisegcekeni?
Nansi eyinye yazo. Cabanga ezinye mfundi.
“Mama othandekayo”
“Dewa”
“Vuma balanda”
“Mageza ngochago.”“Ngonile mama, ngiphambanise kakhulu Tema. Belingithumile ukuba ngisale ngikhangele isitshebo kodwa ngenze iphutha ngasekela satsha qhu!’
“Ngicela uxolo mama othandekayo. Ngiyathembisa ukuba isenzo esinje asisoze senzakala futhi empilweni yami. Ngifunde isifundo ngokudlala kwami. Ngicela uxolo kuwe mama.”
Zinengi- ke izindlela zokuphunga ulaka emuntwini, ikakhulu nxa usazi ukuba uphambanisile, kufanele uxolise. Izangelo ziyaphathisa ekwehliseni ulaka abantu baphethe bexolelana kakuhle.
Asihlanganeni kwelizayo bafundi.
