uMthunywa
Salibonani bafundi. Ngithemba liyakholisa ngekhefu kodwa lingakhohlwa phela ukuthi izikolo ziyavulwa kungekudala. Abanye nxa zivaliwe basuka balibale lokuvula ugwalo olulodwa nje besekuthi sezivulwa zithintithwe umuntu sekumnyama tshu engasazi lutho.
Kuhle sibe silibala ngokubala esikufunde ngethemu elidluleyo. Lamhla sizakhangela izimpawu zokungahloniphi ezenziwa ngabanye benu emakhaya kanye lasezindaweni ezinengi nje abaphila kuzo. Ukungahloniphi bafundi kuyinto embi kakhulu njalo umntwana ongahloniphiyo abadala usuka abe lihlazo elikhulu emphakathini. Abanye abantwana ngekhaya abathunywa
. Umzali angamthuma ukwenza ulutho oluthile umuntu wakhona usuka adonse inyawo kumbe amane atubhule umlomo abe yimamba angasaqaleki. Ukudonsa izinyawo kanye lokutubhula umlomo lokhu kukhomba ukungahloniphi okumangalisayo.
Umntwana olembeko bafundi ngothi ethunywa athi lothu enze lokho akuthunyiweyo. Lanxa kukhona abekwenza umntwana olembeko umane ekele konke enze lokho akuthunyiweyo. Abanye njalo abantwana balemilomo engahlalwa mpukane.
Umzali nxa ethi uyakhuza kumbe umbonisa ngolutho oluthile umntwana ayibambe inkani. Umzali alibeke laye umntwana alibeke. Kuyayangisa kakhulu lokhu ukuthi umntwana amisane lomuntu omdala. Umntwana obekekileyo nxa umzali ekhuza uyathula athi zwi atshengise lebusweni ukuba uyazisola. Omunye uyayaze acele loxolo. Bakhona njalo abanye abantwana abathi bekhuluma labantu abadala babophe inhlonzi.
Hawu kuyayangisa lokhu bafundi. Luphawu olutshengisa ukungahloniphi. Uthole umuntu enyukubalisa ubuso nxa ekhuzwa. Phela bafundi ukudelela ungakuveza nje lanxa uzithulele ungakhulumanga lutho. Ngalokho-ke ukunyukubalisa ubuso ngolunye uphawu lokungahloniphi. Okunye njalo okubi yikukhuluma lomuntu omdala uhamba ungamanga. Asithi unyoko kukhona akutshele khona ukuthi ukwenze kodwa wena awumi khona okomzuzwana ukuthi ulalele ukhuluma laye nje uhamba ungahlalanga. Umntwana ozinzileyo ngothi nxa ekhuluma lomuntu omdala ame alalele azwe ukuthi angabe efunani kumbe esithini.
Olunye njalo uphawu lokungahloniphi yikukhuluma lomuntu omdala umile ikakhulu ngekhaya. Asithi uyihlo uhlezi esihlalweni endlini yokuphumula. Kukhona afuna likuxoxe, wena ufike ume uthi mpo uphendulane laye cala celeni. Kubi, kuyazila lokhu njalo kulihlazo.
Into eqondileyo yikuthi ufike uhlale phansi uzigoqe uzwe ukuthi uyihlo ufunani. Okunye njalo okuluphawu lokungahloniphi yikuthi abadala bathi begcwele endlini wena ufike ume emnyango uze ubambe lomgubazi ngapha langapha. Akusiso sintu lesi, kuyazila.
Abanye abantwana njalo sebaba lemilomo engahlalwa mpukane. Abadala bayakhuluma bayaphendulana uthole umntwana laye esengene indaba yabadala esephendula enganxuswanga. Mayee! Lafa elihle. Izolo ugogo ubengakutshaya umlomo lo ngenhlanekela uvuvuke ube luphondo kungabi ndaba zalutho nje.
Zinengi-ke izinto ezilihlazo esintwini bafundi ezikhomba ukungahloniphi. Asinanzeleleni indlela esiziphatha ngayo ngekhaya kumbe emphakathini jikelele. Umuntu kafunde ukuzihlola. Asihlanganeni ngeviki ezayo.
