Watsha Tsotsi: Maye ngenqola yomlilo

30 Oct, 2016 - 00:10 0 Views

uMthunywa

KUVIKI edluleyo besikoBulawayo lapho esixwayise khona abatshayeli labanini bezimota ukuba baqaphele ukutshontshelwa izimota emizini yabo, ezitaladeni, emavinkilini, endaweni zokuzithokozisa ezigoqela e Lagondola, The Lounge, Waverley, Royal, Manor kunye lasemalokitshini.

Lamuhla siqhubeka ngokubabonisa ngobuhle bokuxwaya lokulandela imithetho yezasemgwaqweni ukuze silondoloze impilo kazulu.

Izixwayiso lemfundiso eqondisa uzulu kwezokutshayela kuhle emigwaqweni yakuleli iqukethwe lugwalo olwaziwa ngelika-Highway Code. Lolugwalo kakumelanga silubalele ukuthola icence lokutshayela kodwa ulwazi lokusebenzisa umgwaqo. Phela lolugwalo luphatha abahamba ngenyawo, abantwana labadala, abahamba ngontshelelezani, izimota, amaroli, amabhasi, izinqola kunye lezinyamazana (ezeganga lezifuyo).

Sonke lakho konke okuhambayo lokumileyo ngoba liyaxwayisa ngengozi zokutshayelela ezihlahleni, amabholoho, indonga lezintaba.

Kulolugwalo, imota ichazwa njengenqola enhle kabi ezandleni ezinhle kodwa iyisikhali esibulalayo nxa isezandleni zetshapha. Ubutshapha bokungananzeleli lokulandela imithetho yezasemigwaqweni. Abacubungula ngezezingozi zemigwaqweni baloba ugwalo lwe-Highway Code, abogatsha lwezokuthwalwa kwabantu lempahla; bagcizelela ukuba imota yona ngokwayo ayilahlupho. Uhlangothi lwe Zimbabwe Republic Police (ZRP) oluphatha izindaba zezingozi zasemgwaqweni lalo luthi imbangela ehluphayo engozini zasemgwaqweni ngamaphutha kumbe ubutshapha babantu hatshi izimota.

Ngokunjalo, siyalibonga lani bakwethu ngokubona ngelihlo linye lenhlangothi zikaHulumende lezi, likunanzelela lokhu ukuba amaphutha oluntu yiwo abangela izingozi ezinengi. Phela angithi ukhona omunye umlandeli wephephandaba likazulu kuviki ephelileyo, uMnumzana Khumalo, oxwayise umphakathi ngokuhlonipha i-Give Way leStop emigwaqweni.

Nxa ufika emahlanganweni emigwaqo, bana kwazi ukuba usengozini mtshayeli. Kulabantu abanengi asebefele kundawo ezinje kumbe kuma-roundabout ikakhulu laba abasiza abakhokheli bamabhasi kumbe imtshova, o“windi”.

Kuyingozi ukulenga ezivalweni zemota. Abagadi bayazigadela izimota ngoba bevele bejahile. Kabadingi kulengelwa ezimoteni lasemabhasini kutshaywa inkwelo, imvokloklo lokuxotshanisana lenqola zomlilo lezi sengathi ngamathayi la adlaliswa ngabantwana — imota iyabulala.

Isiqubu emoteni siyingozi. Omanjinela bemigwaqo bakubona kufanele njengokuqeqetsha kwabo kwezemigwaqweni ukuba indawo ethile emgwaqweni othile kumele ihanjwe ngesiqubu esithile (speed limit). Kwehlulani mahlabezulu ukulandela leso siqubu kungakhathalekile ukuba singaseqisa sizabotshwa. Sikwenze ngokunaka lokunanza impilo yoluntu. Ilizwe lakithi ligcwele izifuyo lenyamazana ikakhulu ngesikhathi sebusika, kuyabe kusabalele umango wonke. Emgwaqweni kazisuki izifuyo lezi.

Yikho i-Highway Code ichaza iZimbabwe njenge “cattle country.” Akusizi ukuba sikhale ngabanini bezifuyo lezi kuphela kumbe ukumelela ukubabophisa. Kumele sihlale sikwazi ukuba ziyatholakala sithi singabona amabhakani axwayisa ngenyamazana kumbe izifuyo, siwahloniphe sitshayele ngonanzelelo kuleyo ndawo. Izifuyo kumbe inyamazana ziyingozi kakhulu nxa zimile kumbe ziqaphise amakhanda.

Ezidlayo kumbe ezikhothamise amakhanda eceleni komgwaqo zingcono kodwa-ke, tshayela ngonanzelelo nxa ukulowomango. Kubelusi labanini bezifuyo, kulicala ukwekela imfuyo intula sengathi ngekazalusile. Abaseceleni kwemigwaqo, qoqanani lifake incingo eceleni kwemigwaqo livikele izifuyo zenu ngoba lakho ukufelwa yisifuyo kubi, yinotho yethu okumele siyilondoloze.

Kulabatshayeli abalomkhuba wokungena i-robot elibomvu kumbe elilithanga (amber). Langaphandle kokubotshelwa ukwenza lokho lokungami ku-stop sign, kuyingozi ukweqa umlayo lo ngoba uyabe ekhona njalo omunye umtshayeli ojahileyo njengawe laye efuna ukudlula ngoba esebone i-amber leyo — ongameleli umbala oluhlaza (green). Ingozi evela ekuhlanganeni kwezimota zabatshayeli ababili laba iyabulala. Singajahi lutho emgwaqweni. Kasazini ukuba isikhathi ngesikaNkulunkulu. Nxa sifuna ukuphangisa, kasiphakameni masinya kusasele usuku kumbe ezimbili kulokuthi sihambe sesigijima.

Emadolobheni amakhulu iHarare leBulawayo, abantu bakhala ngabatshayeli bama-Honda Fit lezinye izimota ezinjalo. Bathi izimota lezi sezengezelele uhlupho lwabanye babatshayeli bemtshova abangelani lokwenqabela ingozi emgwaqweni kodwa abagijimisa imali ngokuquma lokuthwala abantu endaweni eziyingozi. Qaphelani, liyatsha kuphela ngoba amapholisa afisa lisebenze kuhle.

Pho lina lingalindeli ukubotshwa. Umphakathi wonke ukhululekile njalo ukuqhuba izifundo zokuvikela ingozi emgwaqweni ezeDefensive Driving Course (DDC) eTraffic Safety Council of Zimbabwe ukuze siphathisane ekwehliseni lezizingozi.

Imibono yenu ku [email protected]/ [email protected].

Share This:

Sponsored Links

Survey


We value your opinion! Take a moment to complete our survey
<div class="survey-button-container" style="margin-left: -104px!important;"><a style="background-color: #da0000; position: fixed; color: #ffffff; transform: translateY(96%); text-decoration: none; padding: 12px 24px; border: none; border-radius: 4px;" href="https://www.surveymonkey.com/r/ZWTC6PG" target="blank">Take Survey</a></div>

This will close in 20 seconds