KALANGA: Tjolekedzewa tjikakula tjikoti tjodliwa

07 Apr, 2016 - 00:04 0 Views

uMthunywa

Buhe Lobs Dube
Ndebo inoti tikumilile tikumbgwa ngobe banhu banoba basingazibe pabamile. Limwe gumbo lilimuzila limwe lilimudihwa. Nhu unotongodziyidzika aliyega ehaya kuti atole ipi zila, adle kupi asiye kupi. Ape ehinga kunkaka ewana kwakanaka ehinga kubutji ewana kwakanaka kunyama kuti ndakakumilila, delele nayilobo linhuwilila.

Umwe ndewunohaya kuti atetjini ape abona tjukela nemunyu. Ape kubigwa komitji mbeli kukwe unosa kose.

Atizi! Pamwe kozipa kwakajalo.

Kulelulelu halawula panazwakayibva kale. Umwensi banhu banokon’wa milila. Kuti nhu amilile kuti nditjidle nasi kene nditjimilile tjikoti tjayibva ndikotjidla kobakona banhu banji. Banowana moyo woti korikori begwamula nezwisanhu zwikalizana dliwa. Kobalambila banjinji kuti batongopa lubaka kuti tjinhu tjitiwe nelubaka gwatjo.

Ndotongobona kwandinogala. Kuna mitjelo. Ngono ayitotongo yibva inohanganidziwa ndiwo makudo. Awungati undazo ukawana nsubvu wakayibva. Kon’ha wangu ungalobgwa nevula mumbaba. Ukahanyuka koga zwanana zwakhona zwobe zwakasa hhiho. Nowana nekutjikulekule noyibva kubhakhwabhakhwa kubotodzewa ungati kene koyibvisiwa nezwinyala. Kun’ha wangu kotiwa nebana. Kuyimwe miha kotiwa nayibo bawhola. Nowana mayi nomwana kugwiwa, tjinogwigwa kuli bhahhambgwa. Kumwe konyalagwa kwakalingwa kana zwebanhu awungazwipedze.

Milila un’hingo usin’homa kubanhu banjinji. Kubalume-ke ungati kumbeli. Umwe ndewakadza akabona kuti zwinhu zwiwundile zwibuyanana ngaabhike hadza kutanga ngobe akabhika busebo unowhoba enunga nyama liti linoyibva asitjina busebo. Kwakatisimila. Tjinkwa tjisanhu tjikaba mumaplasitiki bana bakabewoswika batjiluma pakhona kwalema kuti bamilile noswika kanyi tjitjekelegwe banhu badle baligele pasi. Zwibisana nowana zwapkhwanyiwa zwitjizwitjetjana, pkwe ngono asilebe. Nkaka ndewunodliwa utjigambankaka banhu bekon’wa wumilila kuti uyibve ukaniwe badle zwinozipa. Kana zwinhu zwozipa azwakula kakale zwayibva.

Tjinodliwa tjayibva nodla ukakokota maboko.  Ngono nokowana nhu edla zwibudzana kene mhulu dzasodzewa ukohaya kuti dzakapatana kene kun’holo. Bamwe ndebanodla zwikukwana kene banozwilizanya nematemba ngono matemba iwhobe dzakakula ka yebanhu. Zwinjinji zwatabala ude zwilelulelu. Kana hhiho ndilo linotanga bona moyo ukodabila uti “dzene udla”. Limwe hhuba nhu unodla akadla tjinowumanikanya. Nowana nlume tate usin’homa ebilayela tjanana tjisitjanana etjidonela mate anogulohhala komitji. Ekon’wa kuti atjilekedze tjikule tjikoti tjakula ekoposa matama. Kana kene tjinhutana ape wadiwazwo nemhandala yakula ndiyani ungakupa nlandu. Banoba belebeleka koga beti “makole angapa”. Makole akatongobulaya yani. Lulimi gwagala gozipigwa kene gwaka kwegula, nayilo hadza alibvuma ngina munlomo lokosadliwa nayipi zila hhala ilingapa. Tjikulu ndetjekuti tjatjikula kene? Yibva kwatjo ndiko kukulu. Tjozipa tjakayibva. Ngatjidliwe tjayibva.

Kana tikumbgwa tikumilile. Tingati zwinhutana koga nayizwo zwanana atayizwo. Atjizwibona hanyuka tjokumbula kuti kwalulama. Tjokumbula kuti tjayibva. Tjozanila munhanga isakakatjilizana. Ipapo kwatjilema kuti tjalibilidzila tjimwe ndetjinodla kene ndetjinodliwa. Ape uma mbeli kwehumba uyihongela uti “Awungandije!

Awungandije! Awungandije!” inokutjulukila ikupupuna mafupa. Akuna ungayipa nlandu. Tohha tibhuzwa kuti kwatikala tjini timaama zwedu tihaya tjatingata. Kana toba takabhata makumbo n’holo unabeni. Musale zwibuyanana musitjilibilidzile mutjiletje tjiyibve kuti tjidliwe tjozipa. Hwa ayitobhakhwa nen’holo koga inobhakhwa nemaboko.

Kalanga Language and Cultural Development Association
[email protected]
+263 772 610 726

Share This:

Sponsored Links