uMthunywa
Imikhuba lamasiko AmaNdebele:
Ugwalo lulotshwe nguTommy Matshakayile Ndlovu loDoris Nomathemba Ndlovu beloBekithemba Sodindwa Ncube
Ugwalo ludindwe yiMambo Press
Lamhlanje siqhubekela phambili sifunda ngempahla yesiNtu. Lokhu sikuqale ngeviki ephelileyo sakutshiyela endleleni sikhuluma ngempahla yokuphathela ukudla enjenge zitsha, ake siqale ngembiza yokuphathela amanzi. Imbiza yamanzi: Kwakubunjwa imbiza yokukha amanzi. Yona yayisenziwa ibenkulu kulembiza yokuphekisa njalo yona ilomlomo omncinyane kulomlomo wembiza yokuphekisa. Amanzi ahlala embizeni yomdaka aqandayo loba kutshisa.
Iqhaga lamanzi/kumbe isigxingi: Lokhu kuzalwa yintanga ephosa ifane lentanga yekhomane. Kuthi kusesekuncinyane bakuhlalise ukuze kube lesibunu esibanzi. Inkezo: Intanga ezala iqhaga kwesinye isikhathi izala abantwana abasuka babelekhanda lengalo. Nxa sekuvuthiwe lokhu sekuqinile kuyalungiswa kwenziwe isitsha sokunathisa amanzi. Inkezo kukhiwa ngayo njalo emthonjeni, kuphinde kukhiwe ngayo embizeni kumbe eqhageni.
Eyokuphathela utshwala: Iqhaga lotshwala: Nxa utshwala sebuhluziwe babuthelwa emaqhageni. Amaqhaga alomlomo omncinyane ongena isandla kuphela. Isiphungo: Le yinkezo enkulu elesibambo eside esetshenziswa ukukha utshwala kuphela. Kayikhi manzi.
Inqayi yotshwala: Inqayi ibunjwe ngomdaka. Ilomlomo okhamisileyo njengodiwo kodwa inkulu ukwedlula udiwo.
Isihluzo umsebenzi waso ngowokuhluza utshwala, ukwehlukanisa insipho lotshwala. Isihluzo selukwa ngomama ngemizi ephothiweyo. Eyokuphathela uchago: Uchago yikudla okuqakiswayo kakhulu esiNtwini ngakho lalo lwalulempahla eziqondane lalo, engenzi omunye umsebenzi.
Isiganu: Esibayeni abafana nxa besenga basengela esiganwini. Isiganu lesi sibazwa ngesihlahla. Isiganu simi njengengiga encinyane. Kusiya ngobugabazi bombazi waso, singagatshazwa ngezindlela ezitshiyeneyo.
Imbiza yochago: Imbiza le ibunjwa ngomdaka. Kulapho okuthelwa khona uchago lungagcwala esiganwini. Igula: Uchago lungafika ngekhaya luthelwa eguleni lapho oluvuthelwa khona lusiba ngamasi. Igula lalingaba ngeleqhaga kumbe elembiza yomdaka. Kumele igula libe lomlomo ongamkhulu kodwa ubebanzi okulingana ukungena ukhezo lesandla. Esibunu igula kumele libe lesikhala lapho okukhutshwa khona umlaza. Isikhala lesi sithiwa ngumunge. Umunge uvalwa ngengcotho.
Inqayi yamasi: Inqayi engafakeli olunye ulutho ngaphandle kwamasi. Kuvutshelwa kuyo amasi omcaba.
Impahla yokuhlala: Obaba babehlala esiqobaneni kodwa omama babelezinto zabo ababehlala kuzo, ezinye zazo kungahlalwa kuzo kuphela kodwa kulalwa phezu kwazo. Isikhumba/isigcabha: Isikhumba sokuhlala sasisandisa ukuba yisikhuba senyamazana ezincinyane — imbuzi, ithole kumbe esenqina. Isikhumba sokuhlala sasingahluphi ukulungisa. Kungahlatshwa imbuzi abafana babesithatha isikhumba sayo basithele elangeni some.
Nxa sesomile sesizasikwa kuhle sekuphiwa omama kumbe amantombazana ahlale.
