KALANGA: Tjaba whililani mutjile

11 Feb, 2016 - 00:02 0 Views

uMthunywa

Lobs Buhe Dube
DUMILANI makamu akanaka, ndobvuma motjila mose samibo nditjila. Ndingahanha kwazo ape mutjila makasima kana kwaba lubaka tisingahangane mumaphepha namibo ndakandaka manikana.

Tjinodziyidza mamanikano nedzingwele dzatinobona muna ino misi. Kwawanda dzingwele dzatakabe tisingazibe.

Dzimwe takatidzibala mumabhuku dzimwe tidziwhila  mumaphepa  tisingakumbule kuti kungati limwe hhuba dzikaba dzaba ngwele dzaba mumiha yedu. Dzimwe takatiziba kuti zwinhu zwetjikhuwa, ngono nasi tahanduka tikaba makhuwabo kana tjinodla makhuwa naswibo tjetidlabo. Ndobvuma kuti na iwo makhuwa aatoziba kutipinda. Tofanana.

Ndiyani wakaba ekumbula kuti nhu ntema angalala pasi abhakhwa nebugwele gwetjukela, gwemoyo kene gwekhensa? Butjilo gohanduka nonda kwelubaka. Tjaka tjitikala hhulo hatjitji itjo tjinotikala nasi. Ntolo bakadzikulu baka basingadle n’holo wen’ombe kene wembuzi ngono nasi n’holo waba busebo. N’holo waka udliwa nebadala nebanolisa. Iwo n’holo wakhona wanasi un’holo ntja. Hakuna nayitjo tjintshibhanyana anditoziba kuti kene koba kuyi banhu banodla nyanga. Ntolo n’holo waka udliwa nentshibha  wayo kusi kuti unosebewa, koga udliwa wakajalo.

Badala baka bedanana sobakidzana kwabo kwazo betongobhuzwana kuti wadzibona poni? Nebasikana baka belisa ndibo baka bedan’wa nayibo bedla n’holo. Kana waka edla ndiye waka alimfakazi kuti hapa kwaba nlandu ndiye unowoyihandula kuti yakayakatjayiwa tjini.  Ndekwakakutikala.

Banasi banokulamba beti balume bagala atayibo, banodisa dla nyama bedla baliboga betshambidzila bakadzi.

Atizi! Koziba ibo banoleba, iswi tobatiti timugumbo labobatategulu. Lubaka!

Bamwe towha kuyi banonopiza bukwe bepizila bamwe balume. Koga ilebeswa kene lelo? Atayiko palala kwehango wali ikoku? Nlume etola umwe nlume? Atizi kumuli boMalaba kana ndezwen’ha wenyu. Pamwe kwakakutikala kudzimwe njudzi, tongotitjeneselani balume itongo bhuda mulenje. Tokumbila nabomalomba zwahhulo batongoyilingisisa pamwe bangabhatsha tjaba tjebuKalanga.

Zwinhu zobva kule koga zodza zwikaswika nepatiyapo. Takatiwha zotengesewa kuGoli kuli ndzi ngono nasi zwetengesewa kaBulawayo. Ndonhozwitengabo kana nhu angasala yega. Noba ubona banhu bebhudilila uti banohinga kati kusina bana zwinhu zwinobaletila mali.

Ngono woku konga ka whuhalawula kuko, ngono kwebugwele kokuhhila.  Uligele wakafunya uti ndakazwibhata uwana gwangina.

Iswi takakula tiziba buloyi. Kwakakuna nen’anga. Waka ugwala tinokandila. Ngono dzanasi dzobhata buloyi kene kuli bugwele gwehango. Kwatinobva ndiko kunotibhatilila mugumwe lubaka.

Tatjifanela kuti tithame zwinhu tindilana nelubaka. Kwagala awungazane tjikokotja nasi bamwe bozana ngwazi nabotwalatsa. Banhu banjinji tjibhedlela atitohaka nayilana natjo. Butjilo gwedu kana gwabhakwa netjibhedhela ndizo ngatitjiwhisiseni titongotobela zwatinobudziwa. Nebalume ngabatongonohogwabo pabaswika makole anopinda makumi mana kuti babon’we tjakabalulamila kene kuna tjinohaka tambunudziwa.

Bakadzi nayibo banotongonolingwa kuti akuna zwinokula mumahhamu abo kutigwa kuti batjimbidze balapiwe hapa kuna tjabon’wa. Tisimilile kuti tidze tihake bhatsho tatjikubadziwa nebugwele. Belutabi gwezwebutjilo banothama n’hingo nkulunkulu koga ndobona benga banokangan’wa kuti kuna dzimwe ngwele dzisingazibgwe nebanhu koga nasi dzabahhele mubali. Ndobvuma akutjina nhu usingazibe nekwe HIV/AIDS koga banjinji basingazibe nekwekhensa. Gumwe bugwele gwakabangalala kubi kakale ape gwakubhata zwakanaka kowangula fa. Awungapabhude.

Ndizo nebatungamili bedu ngaba tongoyilingisisa iyeyi ndima yebutjilo. Banhu titjibhata whi laNtabentabe. Nhu unolobgwa negulukadzi (stroke) iswi tosa mubusi tipfungayidza titi totata dzimhepo. Atitokusola koga mulubaka gunjinji toleya, tibva tilahikigwa nebutjilo nepapasakafanela.

Kukayi wamimila wahla, imi ndoleba nekuti ndatjibona. Banhu whililani mutjile.

Kalanga Language and Cultural Development Association [email protected] +263 772 610 726

Share This:

Sponsored Links

Survey


We value your opinion! Take a moment to complete our survey

This will close in 20 seconds