KALANGA: Bagala bakabumbiwa tjini ibaba banhu?

03 Dec, 2015 - 00:12 0 Views

uMthunywa

Tina Lobs Buhegwedu Dube
TAKABUMBIWA takajalo ndizo mutibona takajalo tita kose ikoku kwatinothama. Kotjenamisa koga ndiko kwatili iko.

Takabumbiwa noNdzimu analubaka kakale eda. Ndobvuma wakatola lubaka gugwe akakumbula akakumbulisisa kuti atite tjini. Wakadla mafupa on’holo akadza akawana kuti ini tjinhu tjaanohaka thama akabona kuti unhu. Unhu wetjilume. Ndzimu wakakubona kuti nhu wetjilume kudze abenhu  wetjilume wakafanela kuti abe nhu wakatini.

Nasi banhu banotibona tita zwatinota bebva betidana nemazina asakalulwama ngekuti abatotiwhisisa.

Banokangan’wa kuti banhu ndiswi. Ndiswi takabumbiwa kutanga. Kwakabonakala kwakanaka kakale kwakapelela.

Nasi tjinodziyidza ini? Tababanhu basingawhisisike, banhu basi banhu. Pamwe kuna patakalahika ngono namibo anditoziba. Kana mapofu anokakatilana mugomba iwo eti timuzila.

Togala takasogwa koga mahhuba ose. “Wawanda poni, ndigo lubaka gobuya kun’umba igogo?” Nhu wakhona atokumbula kuti kuna kwawungapinda nako. Pamwe wapinda ubona hhama dzimuyimwe mitunhu, akutotongogala kwahakiwa ikoko, iwe nogala ulinhu unothama zwinhu zwakaleleka koga. Ndizo umwe nhu wakati bakabon’wa nemwise mbeli kuti banabhadi balume. Banabhadi sibili ngoba bakadzi banohaka kuti dzene balume bata tjinohakiwa nayibo. Bakabhata zwakalema bebaakanya nebaakanya makubungano ekuti dzene nayibo bangaba balume. Hatizi kene kowhotikala munalipi gole.

Ibani muthama, umwe nsi mowhowana mbayilo. Mowhobona balume bomwisabo bana muti mutjakafala muwha banhu bowhobika milandu beti mbisana wazwisenga ngono koyi ntolo ndewabaNimasitu. Ndakamililila ilelo hhuba dzene lingaswika namibo nditjatjila. Ngabatongokuwhabo kunowhiwa nebakadzi ngobe habana miholo banhu betjilume. Banojalo bakadzi ngono anditoziba kuti ikoku kunomela bhalo kupehhugwi kwentshibha ini? Pamwe ihongwe ndizo kusingatole zwakanaka. Wagala ungayibudzani hongwe? Kokodza noba uzana nelubaka. Balume ibabo kubanhu betjikadzi. Banogala bezwibhuzwa kuti kati balume bakabumbiwa tjini?

Mubanhu bose betjikadzi kene titi bunji gwabo kuti tisitongolobgwa nayibabo bahomanana basingakuthame, nhu wetjilume wakanaka alimwana uwe. Konga kakale hapa ilihhazwadzi. Hapa balitate banoba banamhahha. Hapa ali nlume wagala azotongolulwama. Salulwama kukwe whuti hatokera ndebvu hhuba laabudziwa kuti akere.

Unokonokera hhuba laada. Unlandu iwhoyo. Unombula hangu esiya kene poni zwako mun’umba. Kati dzagala dzikotogwa nani idzo dzilimun’umba? Ipapa usakabumbiwa nezila ngono ndiyani? Inowodza ikabhuda mulenje ndebo yakhona tikabona kuti tagala tolahika poni mun’umba inompela. Nhu waalebeleka naye waleba zweludo, ngono asitjalebeleke nebanhu betjikadzi  nekuti wakatola iwe? Ipapo nojalo wakawuwana ezibana nebanhu basi bahoma. Bamwe ihhama dzidze dzawusingazibe. Kene kuyi tobada tingadzina tikada bose? Tikobapedzegwa nani?

Hatingamupedze musizwihlile, tibenyu takamuhala pakati kwebanhu, musimanikane.

Zwilopa ngazwigale pasi hakuna kwatinganda. Kuhhe kokuti kuli imwi munolala mutihunya, mutikuwhubula nezwikokola nepanlomo makabhata. Ndiyani angamila  pfuhiwa akalinga? Nowhosala ubhuzwa kuti ndakabumbiwa tjini ndatihha kati nawebo noba wakabumbiwa tjini ukon’wa gala netjinhu tjisitjinhu hapa usipo? Hapa uhaka bona, ida nlume uwo ubone. Hawungatongo bhuzwa nelimwe hhuba kuti “kati bagala bakabumbiwa tjini ibaba banhu?”

Kana koba kuli butji goga.

Wakabhakwa zwakanaka netjamba umwe mfumakadzi watisingake tikaleba zina lile akapaladza nzi. “Tjinga kwetjinga undizanisila lubaka gwangu ndizwala bana bangapa kati unditisa tjinhu tjisiyitjo, kubva nasi kwangu nawe kwapela”. Namibo anditoziba kuti waka atiwani tjaakaasingatjitiwe nonlume uwe. Ndizo nditi ida nlume uwo kose kowhotobela.  Bayisana bakati “isa mali ndiko kwawunhobona”. Nawebo isa ludo ulekedze n’un’urika. Kana mfalayidzi unkadzi ndizo zibani pamumile netjamakatigwa, ndiko kuti mutjile butjilo gunozipa. Nebalumebo mukabawha beti makabumbiwa tjini mubabudze kuti muyitjo tjamuli.

Kalanga Language and Cultural Development Association [email protected] or +263772610726.

Share This:

Sponsored Links