uMthunywa
MTHWAKAZI omuhle njengoba lisazi ukuthi iphephandaba likaZulu liza leziqumbaqumbayo maviki wonke manje kuleliviki liliphathele indaba zaphetsheya kukaNgulukudela. Nanku phela lize lomlingisi odumileyo kwezemidlalo yobulingisi eSouth Africa. Kambe kungaba yiliphi iqembu elilomlingiswa odume ngezimnandi phetsheya ngaphandle kukaMuvhango, iqembu elilabalingisi abalobuciko kwezemidlalo.
Njengoba bethi indaba yotshelo kayinonisi, othanda ukwazi ngaleliqembu nansi ingxoxo enambithekayo phakathi komlingisi lo uSindi Dlathu (SD) lentatheli yephephandaba likaZulu uCornelius Luphahla (CL).
CL: Akutsho ngamafitshane ukuthi ungubani njalo waqala nini ubulingisi lobu?
SD: Mina ngazalwa ngomnyaka ka 1974, ngileminyaka engu 18 ngisemendweni. Ngangena kwezemidlalo ngileminyaka engu 14 ngihlabela kuSarafina yikho lapho ngakhulela khona. Ngasuka njalo ngayapheka idlalade loMbongeni Ngema kwaya ngaze ngayangena kuMuvhango ngo2001 lapho engikhona khathesi njalo ngiyahlabela.
CL: Tshela abantu ukuthi uze uqale umsebenzi lo kwakutheni?
SD: Ngize ngiqale umsebenzi lo ngangingajonganga ukwaziwa kumbe ukuduma emphakathini kodwa ngangijonge ukuthokozisa abantu. Umsebenzi lo ngiyawuhlonipha njalo ngithanda ukuthi abantu bawuhloniphe ngoba akusimdlalo kodwa ngumsebenzi njengeminye imisebenzi yonke. Yikho nxa ngisiya emsebenzini lo abangakithi bathi ngisemsebenzini hatshi emdlalweni.
CL: Ukuqhuba umdlalo lo kahle kanje wakufundela ngaphi?
SD: Lokhu ngakufundela kumdlalo kaSarafina noma nje ngingasayanga eNyuvesi yokukufundela kodwa kangincintwa muntu kulokhu. Okunye njalo ngangihlanganyela labanye abazi ngezemidlalo le abafana loJohn Kani. Njengoba ngikhulumile ukuthi ngake ngasebenza loMbongeni Ngema okunguye abafundi bezemidlalo abasemaNyuvesi oyisibonelo kibo kusobala ukuthi lami ngaphekeka ngavuthwa njengoba ngaphekwa languye kwezobulingisi.
CL: Ukwenelisa njani ukusebenza kuMuvhango wenze leminye njalo imisebenzi ntombendala?
SD: Mina kimi kuyafanana ukusebenza nxazombili ngoba kungumsebenzi wami engiwuthanda kakhulu. Ngokunjalo ngiyaqala kuMuvhango ngiyephetha ngokwenza eminye imisebenzi. Noma nje ngisebenza okwesikhathi eside angilandaba ngoba ngiyawuthanda umsebenzi lo.
CL: Njengoba ngisizwa kuthiwa uMuvhango ngumdlalo omayelana lemuli, kungani kungelazenzo ezitshengisa uthando njengemuli?
SD: Okwenza ngingakwenzi lokhu yikuthi angithandi ukuveza imfihlo yempilo yami ngenxa yokuthi njengabadlali abantwana bafundela kithi impilo njengabazali ngakho nxa singaveza imfihlo yendlini abantwana ngeke bafunde isifundo esihle. Lokhu kufana lokuthi ngithi ngisemdlalweni lo ngikhulume ngesithandwa sami engilaso kuthi ngemva kwezinyanga sehlukane ngikhulume ngesinye engiyabe sengilaso njalo njalo. Angithi lokhu kuyabe kufundisa abantu ukuthi bengaziphathi njengami. Yikho ke besingakwenzi kuMuvhango, kodwa khathesi sokukhona nje ukuqabulana lapha lalaphaya.
CL: Abantu bathini ngomsebenzi wakho lo owenzayo?
SD: Umsebenzi lo engiwenzayo abantu bayawuthakazelela kakhulu njalo bangikhuthaza ukuthi ngiqhubekele phambili ngawo ngoba ngiyabajabulisa. Noma nje kunjalo kodwa akusibo bonke ngoba abanye abalomhawu bayasola bathi mina ngizenza bani engingenza umsebenzi onje ngakho noma besola kodwa balutshwane njalo angilandaba labo.
