AmaNWC alelungelo lokubhoda ezigabeni zawo ekhuthaza ukuthula lokugcinwa kwemithetho

05 Nov, 2015 - 14:11 0 Views
AmaNWC alelungelo lokubhoda ezigabeni zawo ekhuthaza ukuthula lokugcinwa kwemithetho

uMthunywa

MTHWAKAZI omuhle! Siyadibana njalo kuphephandaba likazulu siqhubeka ngokucebisana ngendaba zakoCALA lomzali wakhe uSigilamkhuba. Kundatshana yethu esacina ngayo kuWatsha Tsotsi, ngaphetha uhlelo lwakuqala kuqoqo lalezo ezikhokhelwa ngumanyano kazulu lamapholisa (Community Policing — CP) olweCRLO. Yikho lapho engaqalisela khona uhlelo lwesibili kwezeCP, olweNeighbourhood Watch Committee (NWC).

Bakwethu, ngilitshiyele ingqobe zokuphatheka kunhlelo zokuncedisa amapholisa eZimbabwe Republic Police (ZRP) ukulawula umthetho ngisithi iKadoma isikuvezile, abanye-ke? Kasiphuthumeni siye enkambeni eziseduzane lathi, siyekhetha esingakwenza ukuze senqabele ukudalwa kwamacala phakathi kwethu.

Uhlelo lweNWC lukhokhelwa yizakhamizi zisekelwa ngamapholisa alawula indawo yinye ngayinye lapho lezozakhamizi ezakhele khona. Lujonge ukwenqabela ukudalwa kwamacala ezigabeni. Lugoqela izakhamizi ezizinikela ukugcina impahla yazo leyabomakhelwane. Izakhamizi lezi ziqhuba imisebenzi efana lokukhuthaza abanye abahleli labo ngokuqakatheka kokumaka impahla yabo ngempawu ezithile ukwenzela ukuba yazakale kuhle kusasa uma sokudingakala ukuba ikhethwe phakathi kweyinye kumbe nxa isitshontshiwe sokudingakala ukuba umniniyo ayichaze.

Omunye njalo umsebenzi wamalunga eNWC yikufundisana lezinye izakhamizi ngokubaluleka kokubika indaba zonke eziphathelane lamacala lezigilamkhuba emahofisini amapholisa aseduzane lazo. Lokhu kwenzelwa ukuba amacala avikeleke kalula engakenzakali kumbe lapho icala eselithe ladalwa khona, izigilamkhuba ziphange zibanjwe.

Amalunga la kabanjwa ngamandla ukuba ngamalunga kumbe izisebenzi zeZRP kodwa yizakhamizi ezizinikelayo ukuvikela ukudalwa kwamacala ezigabeni zazo zincediswa ngamapholisa ukuze lowomsebenzi omuhle kangaka owokuzinikela bawufeze kuhle njalo ngokusemthethweni.

AmaNWC alelungelo lokubhoda ezigabeni zawo ekhuthaza ukuthula lokugcinwa kwemithetho. Uma bengahlangana labakusolayo kumbe umuntu abamsolelayo ngalesosikhathi bebhoda, balakho ukufundisana lezakhamizi ngokufaneleyo. Lapho imfundiso eyehlula  khona kumbe okulengozi yokuba kungahle konakale, amaNWC alamandla okubopha kumbe ukuphuthumisa lolodaba eZRP ngokufaneleyo. Ngokunjalo, sikhathi sonke uma amaNWC ebhoda ezigabeni zawo, kumele azise umkhokheli wamapholisa alawula indawo egoqela izigaba zawo.

Kwandile-ke ukuba inengi lezakhamizi likhalele ukusebenzisa iyunifomu yesipholisa uma bebhoda ezigabeni zabo.

Yebo na ye, asebengamalunga eZRP kolunye njalo uhlelo olubizwa ngelika-Police Constabulary; balakho ukuba babe bembethe kanjalo ngoba belawo amayunifomu lawo njalo bafundiswa ukuba asetshenziswa kanjani; hatshi sonke nje phakathi komphakathi. Phela kulicala ukutholakala ugqoke izembatho zeZRP wena ungesilo ilunga laleyonhlanganiso. AmaNWC agqoka awawo amayunifomu abazilungisela wona elotshwe ngokucacileyo ukuba ngaweZRP Neighbourhood Watch Committee yendawo ethile. Emadolobheni, uthi ungena nje endaweni eleNWC ubone ibhakani eliphawula mhlophe ukuba ususendaweni egcinwe yiZRP NWC ethile.

Uhlelo lolu lugxile kakhulu emizini lapho okuhlala khona uzulu njengasemakhaya lasemalokitshini, emayadini lakwezinye izindawo ezinjalo. Emafekithali lasenzikini yamadolobho kwande ukubhoda amapholisa eZRP ngokwawo kumbe amalunga ePolice Constabulary aselolwazi lokuqhuba umsebenzi wokubhoda ujonge ezakoCALA lomzali wakhe (patrols). Umthetho wamapholisa eZRP (Police Act) uvele ukuphawula obala ukuba amalunga wonke la — NWC le-Police Constabulary (P/Cst) kumele asebenze ngaphansi kompholisa weZRP sikhathi sonke hatshi wodwa.

Lokhu ngikugcizelela kakhulu bakwethu ngoba kukanengi sisizwa ukuba umphakathi usiphathisile ekubotshweni kwezigilamkhuba ezidala amacala zizenza amapholisa. Siyalibonga bakwethu, lingadinwa.

Abafuna ukuba ngamalunga eNWC baya emapholiseni aseduzane labo. Njengasemahofisini onke eZRP, bafikela e-charge office besebekhonjwa ehofisini kaCommunity Relations and Liaison Officer (CRLO) lapho abalobisa khona kumbe ukubika nje izifiso zabo zokuzinikela ukuphathisana lamapholisa ekulawuleni umthetho lokulondoloza ukuthula. UCRLO lo Officer-in-Charge wamapholisa alawula indawo lapho izakhamizi lezo eziyabe zizinikele khona ukuba ngamalunga eNWC, bahlala phansi besebelungisela lezo zakhamizi amaphepha wonke afaneleyo uma zifanele. Phela kufunakala abantu abaleminyaka engu-21 kusiya ku-70 ubudala. Kumele babe bengela macala njalo beyizakhamizi kumbe abanini bempahla ethile esigabeni esithile lapho abahlala khona okwesikhathi eside ngoba ungathutha kuleyondawo, awuseyilo lunga leNWC. Abaphumelela ukuba ngamalunga eNWC, bafundiswa imithetho yesizwe lendlela zokuziphatha kahle phakathi komphakathi. Baqhuba imihlangano viki zonke kumbe nyanga zonke kusiya ngokuthi bahlele njani ezigabeni zabo okubenza benelise ukuqhubeka ngenhlelo zabo zempilo lokuselela imuli zabo ngapha bephathisana lamapholisa.

Uhlelo lolu lwehlukene lolweCrime Consultative Committee (CCC) kumbe iBusiness Against Crime Forum in Zimbabwe (Bacfoz). Sidibane kwelizayo sengichasisa ngeCCC.
l Umlobi utholakala ku-(04) 700171-9 Extension 3193; 0735752386/0716616987/ 0783185092/[email protected]/ [email protected]/[email protected].

Share This:

Sponsored Links

Survey


We value your opinion! Take a moment to complete our survey

This will close in 20 seconds