uMthunywa
Ubumnini
Nxa sisakha izivumelwano zobumnini, okwenzakalayo yilokhu:
U–i uguquka abe ngu-y. (i) + a > ya-.
U-a akaguquki. (a) + a > a-
Uma isivumelwano senhloko silongwaqa uyasuka unkamisa olandela ungwaqa, indawo yakhe ithathwe yisakhi sobumnini u-a kodwa lokhu akwenzeki esigabeni 11 lo 15.
Ezigabeni 11 lo 15 unkamisa wesivumelwano senhloko uphenduka abe ngunsingankamisa u-w, besesijobelela isakhi sobumnini u-a.
Isibonelo: Isigaba 11 – l(u) unkamisa u- uphenduka abe ngu-w, besesijobelela isakhi sobumnini –a, sithole isivumelwano sobumnini –lwa-.
Isigaba 15 – k(u) unkamisa u- uphenduka abe ngunsingankamisa –w, besesijobelela isakhi sobumnini –a, sithole isivumelwano sobumnini – kwa.
Kwesinye isikhathi singajobelela isakhi sobumnini u-ka kanje:
Isigaba Isivumelwano senhloko Isakhi sobumnini Isivumelwano sobumnini
2 ba- ka baka-
5 li- ka lika-
8 zi- ka zika-
Izindlela okusetshenziswa ngazo ubumnini
1. Singasebenzisa ubumnini ukutshengisa ukuthi into ethile yenziwe ngani, kanje:
Ingwane yelala ifuna nxa ilanga litshisa.
Ubaze umganu wesigodo.
2. Singasebenzisa ubumnini ukuchaza ukuthi ulutho lusebenza ngani:
Imota yedizili kayilasiqubu esilingana leyephethulo.
Isitimela segetsi siyagijima.
3 Singasebenzisa ubumnini ukuchaza ukuthi ulutho oluthile lusetshenziselwani:
Izigqoko zomtshado sezithungiwe.
Izicathulo zebhola ziqinile.
Sizaqala lapha kuviki ezayo.