uMthunywa
Inani lalo yisichasiso esichaza usobizo esimlandelayo emutshweni. Lalo inani lilengxenye ezimbili, isivumelwano lesiqu.
Iziqu zenani – EsiNdebeleni zintathu kuphela iziqu zenani – phi? –ni? – nye.
Ukwakhiwa kwezivumelwano zenani
Izivumelwano zenani zakhiwa ngokususa unkamisa wakuqala wesiqalo sebizo. Eziqalweni zamabizo ezilomankankane –m, izivumelwano zenani zima kanje: Kusigaba 3 isiqalo sebizo ngu –um(u)- isivumekwano senani ngu wu-. Kusigaba 4 isiqalo sebizo ngu – imi- Isivumelwano senani ngu yi-. Kusigaba 6 isiqalo sebizo ngu ama- isivumelwano senani ngu wa-.
Ezinye izigaba ezingelamankankane –m
Kusigaba 1a isiqalo sebizo ngu u-, isivumelwano senani ngu – wu-. Isigaba 2 isiqalo sebizo ngu- aba-, isivumelwano senani ngu – ba. Kusigaba 2a isiqalo sebizo ngu – o-, isivumelwano senani ngu ba-. Kusigaba 5 isiqalo sebizo ngu ili-, isivumelwano senani ngu ili-.
Ukusetshenziswa kwenani emutshweni
- Likandela usobizo elimchazyo emutshweni: Izibonelo: Ufuna inkomo yiphi? Abafana badlala umdlalo bani? Esikolo kutholakale umntwana munye.
- Inani lingaba yisabizwana sokuchasisa. Qaphela ukuthi kasikachasisi isabizwana sokuchasisa kodwa nanzi izibonelo: Udinga wuphi? Ubona sinye. Wazi buphi ubunyonyo?
- Silakho ukwakha isibanjalo ngenani. Isibanjalo laso kasikasihlolisisi lapha. Nanzi izibonelo: Yibaphi abafundi abonileyo? Yini yona leyo.
Kuviki ezayo sizaqala ngokukhuluma ngesiqu – ni?
