SIGIYA NGOLUDALA: Amazilo aphathelane lombuyiso alenkulumo

06 Apr, 2017 - 00:04 0 Views

uMthunywa

Kuloba uCornelius Luphahla

NJENGOBA siphatha ezamasiko kule inkundla  kule iviki sizaphatha indaba zamazilo aphathelane lombuyiso kanye lengcazelo zawo. Lokhu ekadeni kwakuyimfihlo kodwa lokhu kwadala ukuthi intsha yehluleke ukwamukela amasiko ngendlela eqondileyo.

Angithi abadala babesuka babelemfihlo enkulu kakhulu mayelana lokuqhutshwa kwezamasiko. Khona ngesiko kwakuzila ukuthi umuntu wemzini aphatheke ekuqhutshweni kwemikhosi efana lombuyiso kumbe umthethelo.

Lokhu kwakusenzelwa ukuthi angaze wabona imikhuba yakulo umdeni funa azame ukuwugangela.

Okunye njalo kwakuthi imbuzi yombuyiso angithi kuthiwa kayifakwa isawudo njalo idlelwa ngaphandle komuzi.

Lokhu kwenziwa ngoba kukholelwa ukuthi ungafaka isawudo enyameni le uyabe usuphendule abaphansi baba buthakathaka okokuthi nxa sebesetshenziswa ngabathakathi ukuthi baphendukele umdeni bayavuma.

Ekuvumeni kwabo kuthiwa uyabe usubalole amazinyo ukuthi bahlasele umdeni ngokuwubulala. Yikho nje inyama le idliwa ngabomdeni kuphela ngoba kungekho ongayifaka isawudo njengoba uyabe esazi ukuthi engaqeda umdeni.

Embuyisweni lapha bathi iqhaga lotshwala bokubuyisa lilala endlini yombuyiso njalo kufanele ukuthi ekuseni livuke liphuphuma amagwebu. Ngokwesiko leliqhaga kufanele liqale linathwe ngulowo obekwe umuyi ngoba kukholelwa ukuthi nguye umnikazi walobotshwala. Engalinatha-ke yikhona abanye bezanatha bakhafule babuye baphinde baginye. Lokhu kuyindlela yokunika abaphansi ukuthi banathe.

Ngokwesiko kuyazila ukuthi umuntu wemdenini aphathe nxa kuthethelwa noma kubuyiswa. Ekadeni khona owayephatha inkezo wayesiba ngumuntu wesihlangu omele umdeni kodwa kwakufihlwa ukuthi ngowesihlangu.

Umuntu lo wayekhula esekhwapheni labadala balo umdeni bambize ngesibongo sabo laye akhule engazi ukuthi kayisuye walapha.

Lokhu kwakusenzelwa ukuthi umuntu onjalo angaze awabize njani amadlozi kodwa kasoze awathume ukuthi agangele umdeni ngoba ayabe engamboni ukuthi udabuka ngaphi. Ngalokhu umdeni munye ngamunye wawusiba laye umuntu onjalo kodwa kube yimfihlo enkulu ukuthi kayisuye wakuleliguma.

Kwakuthi labantwabakhe babizwe ngesibongo salapha ekhaya kodwa abadala bazanyenyezelana ukuthi inkezo ingasiwa emulini yakhe noma yena esebhubhile. Yikho lakhathesi kwezinye indawo kusiba lomuntu oyedwa ophatha inkezo. Umuntu lo angaze azame njani ukuthatha impumelelo yabanye ngeke wayithatha ngoba engayisuye walapha ekhaya lomdeni wakhe.

Yikho phela okudala ukuthi uzwe abadala benyenyezelana ukuthi uzibani ngowalapha ngegama hatshi ngokwesiko.

Lokhu akuvezwa ebantwaneni kwaziwa ngamakhehla asemxhiliba kuphela. Abanye njalo kusala kungasela ngitsho loyedwa okwaziyo ukuthi kulomunye ongasolunga lomdeni kodwa bakwazi ukuthi inkezo akumelanga isuke kuleyondlu.

Noma kunjalo kodwa kayisibo bonke abaphatha inkezo abangabokuza kodwa kukhona abayiphathayo bengabomdeni uqobo. Lokhu kuya ngomkhuba walowo mdeni kukanti abanye abantu bavele bayaziphathela inkezo yabo.

Khathesi kukhona abantu asebezibiza ngezibongo ezingayisizo zabo njalo bekholelwa kulezozibongo kodwa bengazi ukuthi ngezabo ngomlomo. Abanye babo baze baphiwa izikhundla kwezomdabuko ngoba kungaziwa ukuthi kayisibo bakulo umdeni ofanelwe yilesisikhundla.

Mlobi ngithemba uphilile. Mina ngiyintombi eleminyaka engu-25 njalo ngileminyaka emine ngendile kodwa ngilohlupho lwesilumo njalo kangilamntwana. Sengibhode ebantwini abanengi kodwa kangilutholi usizo angazi ukuthi ngenze kanjani. — Concilia Dube, Gwanda.

Siyabonga mlobi umsebenzi osenzela wona owokusikhuthaza ngezamasiko ngakho sithi qhubekela phambili ngemfundiso yakho. Mina ngicela ungisize ngilomntwana oyintombazana oleminyaka engu-19, uyabaphuma ebusuku ayelala emajaheni nsukuzonke. Sengizamile ukumkhuza ngazo zonke indlela kodwa uyangehlula, sengize ngingasazwani loyise ngoba ethi ngiyamvumela. Ngithemba uzangisiza mlobi ungichazele ukuthi ngingenza kanjani. — Samukelo Jubane, Nkayi.

Mlobi ngiyabonga ngokusincedisa ngezamasiko. Ngiyindoda eleminyaka engu 42, ngicela ungichazele ukuthi indoda ebhujelwe ngumkayo igeziswa njani ukuze amathunzi kamuyi angayilandeli. — Thabani Maphosa, Matshobana, Bulawayo.

Ungaxhumana lomlobi ku 0775722298 kumbe ku whatsapp 0737771317.

Share This:

Sponsored Links