uMthunywa
Charles Dube
Lamhlanje siphetha inkondlo esiyiqale kuviki ephelileyo lapha imbongi idumisa imihlobo yonke yababalisi lanxa kungathi ikhuluma ngombalisi oyedwa ithi, “Umbalisi uyinqaba”. Nxa imbongi isithi umbalisi uyinqaba iveza ukuqakatheka kwakhe ukuba ungusimakade, kalasiphelo njalo uqakatheke okwamagama empilweni yakhe leyoluntu lonke jikelele.
Siyithathela lapho imbongi ibababaza ukuthi izombonga ngani umbalisi umuntu oligugu kangaka. Wenza umsebenzi oqakathekileyo kakhulu kumbongi umbalisi. Ngalokho-ke imbongi iyaswela ukuthi ingambonga ngani. Zinengi izinto imbongi engambonga ngazo kodwa ngombono wayo ziyasilela lezozinto kusibongo angasipha umbalisi wayo. Yikho nje imbongi ikhala isthi: “Oh Maye! Ngizombonga ngani umbalisi wami?”
Iyavuma imbongi ukuthi umbalisi wayo usebenza nzima, gadalala ngokufanisa lokho kusebenza lokusebenza kwembongolo yona eyaziwa ngokusetshenziswa ngabantu inganikwa isikhathi sokuphumula. “Usebenza gadalala sambongolo.” Ngokukhuthalela umsebenzi wakhe umbalisi kuthiwa ulala phakathi kobusuku sekudlule izikhathi zabathakathi bona okuthiwa bahamba abantu sebephakathi bokulala sebejunywe yibuthongo kakhulu.
Kalali umbalisi engaqedanga umsebenzi wabafundi ngoba imbongi ithi, “Ulala embeth’ingwalo zami.” Lokhu ikubeka sobala ukuthi umbalisi lo usebenza ingwalo zabafundi kuze kube phakathi kobusuku edlulise lesikhathi sakhe sokulala. Ihaba leli elisetshenziswe yimbongi liveza ukuthi umbalisi usebenza lezongwalo kuze kube sebusuku ngoba ngeqiniso angazake elale ezembethe lezongwalo. Elele isikhathi sesedlule umbalisi lo uphinda njalo avuke ekuseni kakhulu, uvuka laboma-ntengwane bona abezwakala sebetshiyiza ekuseni kakhulu abantu bengakavuki.
Uvuka ekuseni kakhulu umbalisi imbongi ize iswele ukuthi ingambonga ngani ngoba zonke izipho ezikhona zincinyane ziyasilela ekubongeni umsebenzi omkhulu kangaka owenziwa ngumbalisi. Imbongi ilesifiso esikhulu sokubonga umbalisi wayo ize ithi ingeke iyekele ukumbonga. Ukungabongi kwayo kungabayikudla isesulela phansi njengenkukhu. Yona kayisinkukhu ngakho ithi izambonga kuphela umbalisi wayo.
Iyaqhubeka imbongi isivezela ukuthi kayikhulumi ngombalisi lo oyifundisa amabala esikolo kuphela kodwa labanye abayipha imfundiso ethile ngempela. Sizwa lapha isisitshela ukuthi ugogo wayo laye ngumbalisikazi oyifundisa bekwejisile ngenganekwane. Uyisemkhulu laye ngumbalisi ngoba uyamfundisa ukubaza izikeyi, into angayifundiyo esikolo. Unina laye ngokufanayo kuthiwa ngumbalisikazi ngoba efundisa imbongi ubuntu bobuntu. Uyise laye ngumbalisi ngoba uyamqondiqondisa nxa esephambuke endleleni.
Udadewabo laye ngumbalisikazi ngoba umfundisa ukuphehla izimbiza. Umnewabo laye ngumbalisi ngoba umfundisa ukukleza kanye lokubhaqa insema. Nxa sikhangela le inkondlo sithola ukuthi banengi ababalisi abafundisa izinto ezitshiyeneyo hatshi abezikolo kuphela.
