uMthunywa
Isichasiso ngesiLungu bathi yi (qualificative).
Uma sisebenzisa amagama emutshweni siyathola ukuthi yilelo lalelo gama kulowo mutsho lilucezu oluthize lwenkulumo. Isichasiso yilelo gama emtshweni elisebenza lichaze uSobizo (ibizo loba isabizwana). Leli gama liyawachaza amagama eliwalandelayo ngezindlela ezehlukeneyo.
Izibonelo: Umfana omncane udlala ibhola. Omncane (Isiphawulo). Zona ezimhlophe zifile. (ezimhlophe yisibaluli). Izingane zabo zihamba ndawonye. (zabo yibumnini). Ngumuthi bani onathwa ngubaba. (bani linani). Amagama la akuzibaya zabakope, asebenza elandela amabizo loba isabizwana futhi ayachaza, ngakho-ke singatsho ukuthi ayizichasiso.
Imihlobo yezichasiso. Silemihlobo emine yesichasiso eyile: Isiphawulo, isibaluli, ubumnini abanye bethi ongumnini lenani. Isichasiso siyilelo gama elichaza ibizo loba isabizwana. Ukusebenza kwemihlobo yesichasiso iyafanana, umahluko utholakala kuzivumelwano.
Izivumelwano zesichasiso: Ake sihlole imitsho elandelayo: Umfana –fitshane ulimele.(isiphawulo) Isitsha –bomvu sifile. (isibaluli). Ingane –mi iyafunda. (Ubumnini). Akukho ukuvumelana phakathi kwebizo eliyinhloko kanye lesiqu esifanele ukusichaza. Ukuze kwenzeke lokhu kufanele ngifake isakhi esithize esizakwenza kube lalokhu kuvumelana. Asiphinde sihlole le imitsho elandelayo:
Umfana om-fitshane ulimele.(isiphawulo). Isitsha esi-bomvu sifile. (isibaluli). Ingane ya –mi iyafunda. (ubumnini. Isitsha si-mbe sifile. (inani). Isakhi “om”, “esi”, “ya” lo “si” yizivumelwano, ngoba yizo ezenza ukuvumelana kule imitsho.
