Giya Mthwakazi Iqoqo lezinkondlo Ugwalo ludindwe yiLongman Zimbabwe

22 Aug, 2019 - 00:08 0 Views
Giya Mthwakazi  Iqoqo lezinkondlo Ugwalo ludindwe yiLongman Zimbabwe

uMthunywa

Indikimba — Ezihayayo

Imbongi nguRobert N Mele

Isihloko senkondlo — Ihubo lamaqhawe

LELIHUBO imbongi uMele ilihubela kumbe ngithi uliculela kumbe ulihlabelela amaqhawe empi yenkululeko yelizwe lakithi leZimbabwe. La amaqhawe ngamajaha ansundu, amajaha ngokuzimisela kwawo kokwawo khona kuyikukhulula ilizwe kusitha esasingabacindezeli.

Le inkondlo njengokutsho kwembongi lihubo, okutsho ukuthi imbongi iyahuba kumbe iyayicula, iyayihlabela lingoma ibonga amaqhawe empi yenkululeko. Ingahlatshelwa kumbe yenziwe kugiywa njengazo zonke inkondlo. Iyawabona amajaha ansundu imbongi ngokuzimisela kwawo ukukhulula ilizwe lawo. Azimisele la amajaha ngoba ahamba phakathi kwamahlathi kumbe amagusu esabekayo bedinga khona ukuzibusa kwabo.

Azinikela amaqhawe ngoba atshengisa lokuba lezibindi ukuthi bahambe phakathi kwamahlathi abangawaziwo alengozi kodwa wona aquma phakathi kwalezo ndawo. Ehamba equma phakathi kwamahlathi ayedinga edingisisa njalo ekhangelisisa umzila wesitha ababesilwa laso. Kusenziwa konke lokhu injongo yayinye, kudingwa uzibuse. Esegangeni amaqhawe kwakungekuhle ngoba izulu lesiqhotho lalisina banethwe.

Izulu lemvimvi lalo lisina livimbile kodwa amaqhawe azimisela azinikela loba kunjalo. Umqando omkhulu lawo wawubamba kodwa bawuqonda lanxa kunjalo ngoba bengamaqhawe eqiniso. Ayehlangana lenhlupho ezinengi egangeni amaqhawe la okwenza imbongi iwadumise.

Ngapha langapha ayelala lezinyoka amaqhawe ngoba kuvele kunjalo egangeni kulento yonke. Kulezinyamazana imihlobo yonke kanye lezinanakazana ezihamba phansi ezinjengenyoka.

Angena endaweni ezesabekayo amaqhawe ezinjengemingcele yabobhejane yona okuthiwa kayichatshwa iyingozi kakhulu, kodwa wona amaqhawe ayichapha leyo mingcele bengananzelele. Imbongi iyababaza uhlupho abalutholayo ehlathini ngokungananzeleli. Behamba nje yazulazula insimbi yemoyeni (indizamtshina). Yisitha leso esasihamba ngendizamtshina yezempi idingadinga umzila wamaqhawe.

Sekunjalo babesima basekele izihlahla ezinkulu becatshele isitha kodwa amehlo abo akhangele inkonjane yona le endizayo eyindizamtshina yesitha. Zikhokhwe-ke ngonanzelelo izikhali behlasela leyonkonjane yesitha (abeLungu) phela. Lanxa impilo yamaqhawe yayisiba sengozini enje enelisa ukunqoba amaqhawe athola ukuphumula amqhawe. “Walala buthongo waze wehla/Wadla kudla kwaze kwangena/Wembethe okugqokileyo kwazingubo/Esakho isikhali sangumqamelo/ Injongo kudingwa uzibuse kunsundu.”

Ayelala egangeni amaqhawe egqokile njalo izikhali zawo kuyiwo mqamelo kodwa bazinikela ukukhulula isizwe esinsundu. Amaqhawe ahlangana lolunye uhlupho phakathi kwelizwe — ukuthengiswa yilabo ababengafuni ukuthi abansundu bathole uzibuse. Lanxa athengiswa amaqhawe kodwa ngobungcitshi kwezempi akunqoba lokho.

Babezikhohlisa nxa babecabanga ukuthi balibambile iqhawe ngoba lona linguphunyuka bemphethe, bebambe iziboya. Iqhawe lanqoba.

Imbongi iphetha inkondlo layo ngokulidumisa iqhawe leli. “Bayethe qhawe elimnyama/ Bayethe nsundu ngiyakwesaba/ Unqobe enyakatho lezansi/ Waletha inhlonipho konsundu/ Bayethe maqhawe eZimbabwe.

Share This:

Sponsored Links

Survey


We value your opinion! Take a moment to complete our survey
<div class="survey-button-container" style="margin-left: -104px!important;"><a style="background-color: #da0000; position: fixed; color: #ffffff; transform: translateY(96%); text-decoration: none; padding: 12px 24px; border: none; border-radius: 4px;" href="https://www.surveymonkey.com/r/ZWTC6PG" target="blank">Take Survey</a></div>

This will close in 20 seconds