uMthunywa
Pumulani Mpofu
Masingakhangela kulezi insuku banengi abantwana abazalelwa ngaphandle kwamazwe, abanye bazalelwa eSouth Africa abanye eBotswana njalo bakhona abanye abazalelwa eMalawi. Laba bantwana balalo ilungelo lokubalencwadi zokuzalwa eZimbabwe ma abazali babo bengabe Zimbabwe. Inengi labantu alikwazisisi ukuthi yiziphi indlela abangazilandela ukuthi batholele abantwana incwadi zokuzalwa.
Kuleliviki sizaxoxa ngendlela zonke ezingenziwa ukuthi abantwana abazalelwe ngaphandle kwelizwe bathole incwadi zokuzalwa ngoba sinanzelela ukuthi inengi labantu lande ukudideka ukuba benzeni ngalababantwana.
Masingakhangela ngalezi insuku banengi abantwana abazalelwe phandle kwelizwe babuye bezotshiywa labogogo bengela ncwadi ezikwanileyo. Bambalwa omama abathi bangatshiya abantwana labogogo baphenduke kumbe benze imizamo yokuthi abantwana babelencwadi ezikwanileyo.
Okokuqala ma umntwana ebuya evela kwele South Africa kulephepha okuthwa yiProvisional Restriction Notice (PRN) form elitholakala emingceleni yelizwe enje ngeBeitbridge le Plumtree) leliphepha elitshengisa ukuthi umntwana udluliswe ngumzali wakhe njalo akatshontshwanga.
Leliphepha liqakathekile ngoba uma usiyabhalisela mntwana incwadi yokuzalwa liyafuneka. Ibhuku umntwana ade elisebenzisa esasephetshiya lalo liyafuneka ngoba lizabe liyindlela yokutshengisa ukuthi umntwana uzalelwe esibhedlela njalo uyahamba ukuyayelatshwa amajekiseni.
Izikhathi ezinengi ma abantu befika emazweni angaphetsheya bayazitshintsha amabizo ukwenzela ukuthi bathole amaphepha akulelo lizwe. Lanxa sebebeletha basebenzise lawo mabizo ngoba kuyiwo abawasebenzisayo kulelolizwe bese nxa sebebuya ngapha eZimbabwe sokumele babhalise umntwana kubenzima ngoba amabizo engasafanani makungaba njalo akutsho ukuthi umntwana kasatholi incwadi yokuzalwa kuyabe sokufanele ukuthi umama womntwana athwale lawo maphepha ade ewasebenzisa ekulelolo lizwe abhale le affidavit ukuveza ukuthi lowo muntu obhalwe ebhukwini lomntwana lesibhedlela lalo muntu othwele amaphepha eZimbabwe ngumuntu munye.
Masokube njalo awathwale futhi lawo maphepha ade ewasebenzisa engaphandle kwelizwe.
Ukuthi umntwana athole incwadi yokuzalwa kweleZimbabwe yena ezalelwe phandle kwelizwe kuyabhadalelwa imali engane $50 le yiyo imali ebhadalwa e-registry lapho ozabe usiyathathela khona umntwana incwadi yokuzalwa.
Kukhona njalo inhlawulo eyenziwa kwabomthetho lapho ozabe uvuma khona ukuthi ulecala lokubuya lomntwana wangaphandle kwelizwe, lokhu akutsho ukuthi uzabe usuzakuyapika ejele kumbe ubotshwe ufakwe izankosi kuyindlela esemthethweni okufanele umuntu ayenze ma ethathela untwana ozalelwe phandle kwelizwe incwadi yokuzalwa.
Ma amaphepha la engiwalandise phezule ekwanile lemali yangakhona lencwadi zabazali ezikwanileyo uyenelisa ukuthathala umntwana incwadi yokuzalwa ezaphuma ngemva kwamaviki ayisithupha ,ngoba yona isenziwa eHarare yikho ithatha isikhathi eside.
Ukuthi umntwana uzalelwe phandle kwelizwe akutsho ukuthi yena akalalungelo lokuthola incwadi yokuzalwa eZimbabwe ma abazali bakhe bengabeZimbabwe ngakho iseluleko sami kulabo abalabantwana abazalelwe phandle kwelizwe ngesokuthi landelani indlela ezisemthethweni ukuthi lithathise abantwana incwadi zokuzalwa ngokusemthethweni.makukhona elingani alisakuqondi kuhle iTrinity Project ikhona ukuthi ilazise kabanzi ukuba lingenza ukubhalisa abantwana abazalelwe phandle kwelizwe.
Umlobi utholakala kukheli ethi [email protected], www.trinityproject.biz loba kunombolo zocingo ezithi 0773 195 055.