uMthunywa
Sikhumbuzo Dabengwa
SIYAHLANGANA njalo kule iviki bafundi silokhu silandisa ngodaba lokulaywa komuntu. Wona umlayo umuntu uwuphiwa nini njalo ngubani?
Kuviki eyadlulayo sakhuluma ngokulaywa komntwana ephuma ngekhaya esiya esikolo lapho ahlangana labanye khona.
Ukuphuma ekhaya komuntu esiya kweyinye indawo kudinga ukuba abadala bahlale laye phansi bambonise okumele akwenze lokungamelanga akwenze esephila kuleyo ndawo entsha. Imvama sikhangelele oyakwenda ukuba alaywe ngokuphenjwa komuzi.
Nxa sihlolisisa umlayo awuqali mzwana lo ophumayo ephiwa uphako lo. Umlayo uqala umuntu esakhula ebuntwaneni bakhe.
Kunengi umuntu alaywa ngakho sibalisa okuqondane lemilayo yamantombazane, amajaha kuze kuyefika kwabendileyo labathetheyo.
Akupheli.
Asihlolisiseni okulandelayo.
1) Sihlangana logogo uMabhena ekhuza umzukulu wakhe oyintombazana. Lintombazana ihlezi okobutshapha.
Ayinanzeleli ukuba imvunulo yayo imfitshane kanti njalo kukhona labesilisa endlini.
Asiphenduleni imibuzo
a) Umntwana oyintombazana kufanele aqaphelise kuphi ekuhlaleni kwakhe?
b) Nxa ugogo engameluleka kumele ameluleke kukuphi okumele akuhloniphe endlini elabantu bobulili bonke.
c) Impahla egqokwa ngamantombazana kudingakala ibe njani ukuze lawo ahlonipheke, abuye ahloniphe umphakathi.
2) Umalume lomzukulu wakhe bayadla ukudla kwemini. Umganu ugcwele inyama yenkukhu. Phakathi kwale inyama kukhona iqolo. Bathi sebehlephune kabili kathathu umalume azise umzukulu ukuba adobhe inyama.
Nansi imibuzo edinga impendulo
a) Kambe kunguwe umzukulu wawungathini ngokutshiwo ngumalumakho?
b) Abadala bathini ngendaba yokudobhela umuntu omdala kuqala?
c) Umuntu olobuntu kundaba kamalume lomzukulu kumele enzeni?
Izehlakalo lezi ezingaphezulu zisibonisa ngokudingakala kwemilayo ebantwaneni bonke nje jikelele. Ogogo, obabamkhulu, omalume, omama ndawonye labobaba kuyadingeka bahanqe abantwana ukuze benze izenzo ezilobuntu.
Abantwana abangalaywayo baphila kubi labanye abantu. Yibo abahlukuluza abanye bengananzelele ukuba babephula umoya.
Asizameni-ke bafundi ukulalela imilayo nxa sikhuzwa ekuphileni kwansuku zonke singalindeli ukulaywa langa linye sesisenda kumbe sesithatha. Asihlanganeni kwelizayo bafundi.
