Sikumbuzo Dabengwa
Nampa abafundi bahlezi kuviyo labo lokufundela. Abanye baphathekile ngokuloba imisebenzi yabo etshiyeneyo. Izingwalo kanye lensiba kuhleli ethaleni, abafundi bayaloba. Phakathi kwalaba bafundi ukhona obuye ephethe imali ethe xaxa, kwazise uthunyiwe ukuba azebhadalela umfowabo okubanga eliphansi. Yona yimali sibili ngoba ayisiyo le elesisindo esiphansi. Yimali yeMelika ethandwa nguzulu wonke.
Ngokuphatheka kwabafundi laba,lumfundi lo othunyiweyo useze walibala ngokuqonqoselwa kwakhe ngunina ekuthini akufanelanga aphozise amaseko. Kufanele afike ayebhadala, angami funa abalezandla ezilula bamenze kubi.
Siyancencetha esikaMlimu. Ulokhu engakayi emzileni wokubhadala. Nangu uzandla ziyaluma, athi uyathi thala abone uhlaza lwento ekhanya esambeni salo umfundi. Mamo! Yawuchitha umuthi inkonyane. USipho akaboni lutho alwekele. Sewaze wafundela ukugwegwa loba yini ayibona idlula emehlweni akhe avele enze umzabalazo wakhe. Kasebenzi yedwa belo. Bakhona abanye asebaba yizigilamkhuba lapha esikolo aphathisana labo ekufihleni okuntshontshwayo.
Yinzalo enjani le egila le imikhutshana. Yinzalo le enganakiyo ngempilo yayo. Yinzalo eseyehlula ikhuzwa ekhaya lesikolo. Yinzalo othi uyibuka ihamba laphaya ezitaladini, ngemva kokuphuma esikolo uthole kuvunulwe yonke inyakanyaka engayisiyo yesikolo. Izingwane zibhalabhaliwe, zipheqiwe yaka! Amabhulugwe ayawa ngapha ngemuva. Amayembe asikhulumi, ungabalisa uthi yimvunulo yowesintwana engahlohlwayo. Kuyalenga. Kuyenyanyeka. Nxa behamba laphaya uvele ubone njalo uzwe umzimba utshaqa lenwele zisukuma. Amakhangelelo abo, abukela ngecele kwazise lomkhombandlela uvalela inhloso yabo yokukhangela bedinga okokhozi lubhekisisa lapho oluzahwitha khona.
Akwaziwa okwenzakalayo kodwa umfundi umabuya lechweba leMelika wezwakala esehlaba umkhosi. Wayeseyibone kudala uzandla ziyaluma. Wathi kunje ngikubheke emehlweni watsho eseyiqhubele omunye kudala ngefasitela. Lolu olusebenza luphandle luhle ludliwe yinto. Aluphozisi amaseko. Luphuma luthwece lubhekise amabombo lapho lwazikhona. Ingqwele izathi isibuya ukuzobala lukhangele lokhu abakujimbileyo sekungale. Lafa elihle.
Esikolo lapha kusala kuyizililo zodwa. Otshontshelweyo usala edidekile ukuba kwenzakale sikhathi bani njalo njani. Nxa kuthi kuyathonisiswa kuzabalenye indaba ezabuya ikhombe isilingo sokuchaywa kwemali. Olufakazayo luzakutsho ukuba wonke muntu uyibonile imali esambeni esikhanyiselayo somfundi. Kuyavela ukuba owebileyo ulingwe ngoba ebonile kuchayiwe egcekeni. Abadala bathi UMHAWU USUKA ELIHLWENI. Lanxa umuntu ubengelanhloso yokweba kodwa silakho ukumheha simenze ebe ngokuchaya obala impahla okumele ihlale ensitha.
Bangaki abafundi esesabona betshontshelwa ngenxa yendlela abaphathe ngayo impahla yabo? Bangaki abafundi abathi bengasimasela baqabuke sebethethe okungayisikho kwabo? Yebo kambe siyafundiswa ukuzithiba lokuzibamba kanye lokuhlonipha konke okungesikwethu. Kuyazila. Kulihlazo ukweba. Lanxa ubonile. Lanxa ulingiwe. Lanxa kutheni. Yekela ukuba lomhawu osuka ekuboneni. Uma ilihlo lakho likuhlupha kungaba ngcono ulikhuphe. Umntwana okhula evumela inhliziyo ulengelwa ngamashwa. Impilo yakhe isengcupheni. Impilo yakhe ilengele ekufeni.
Bafundi, asekeleni ukuhawukela izimpahla zabanye abafundi. Abanye babo bagangile. Asifundeni ukuzikhuza lokuzithiba ekwenzeni okubi. Lathi esitshontshelwayo, asiqapheleni, siphathe kuhle izimpahla nxa sithunyiwe.