Ukwakheka kwamabizo ngohlelo lwesiNdebele

30 Nov, 2023 - 00:11 0 Views
Ukwakheka kwamabizo ngohlelo lwesiNdebele

Singakangeni kusifundo sethu salamuhla ngizaqala ngokupha impendulo zomsebenzi weviki ephelileyo. Umthombo >emthonjeni; umlomo emlonyeni, insungulo > ensungulweni, umthapho >emthatshweni. Kuzibonelo lezi eziphiweyo sizananzelela ukuthi kube lenguqulelo kubo ndebembili abaselungeni lokucina besiba ngolwangeni, sasesifaka izijobelelo u-eni loba u-ini.

Ukwakheka kwegama: Ukwakheka kwegama kutsho ukuhlanganisa izakhi, zakhe Uhlelo lomsindo olengqondo. Nanzi izakhi zivame ukuhlanganiswa: iziqalo, unkamisa wokuqala wesiqalo, Isiqalo sangempela, isiqalo esipheleleyo, isiqu, umsuka, isigaxeliso lesijobelelo.

Nantu uluhlu lweziqalo zamabizo: 1. umu(u) 2.aba-/abe 1(a) u- 2(a) o- 3. um (u)- 4.iImi- 5. -ili- 6. ama- 7, isi- 8. izi- 9.in- 10. iziN- 11. ulu- 12- 13 – 14 ubu – 15 ubu-.

Iziqalo zezibanjalo: Isibanjalo ligama elakhiwa lisuselwa emabizweni, ezabizwanneni, esichasisweni lasesikhanyisweni ngokuqalisa ngezakhi ezithize eziyilezi: ng-; w-; h-; yi-, lo ngu-. Izibonelo: umuthi – ngumuthi/wumuthi ngesiZulu; ugogo –ngugogo; inkukhu – yinkukhu; indlu –yindlu; thina – yithi; wena – nguwe abanye nguwena; lo yena – nguyena.

Umsuka: Lesi isakhi singeke sibe legama kumbe ibizo sona singekho. Umsuka yileyo ngxenye yegama engaguqukiyo ekwakheni igama lisuselwa ekuqaleni (from the basic form). Sizaqala lapha ngesibanga esizayo.

Share This:

Sponsored Links