uMthunywa
J Ngozo
NANZELELA ukuthi kusukela lamhlanje sesihlaziya izinkondlo ezifundwa kumbe ezizafundwa ngabafundi abakuviyo leSithathu kumfundo ephezulu besiya kuviyo leSine. Imbongi lapha isivezela ukutshabalala kwesizwe sikaMthwakazi.
Izinto ebezisenziwa kudala sezitshabalele osekuphambanisa imbongi ekhangeleyo. Imbongi kayizwisisi inguquko le ekhona yikho izibuza ukuthi kambe kungabe kuliphupho yini lokho ekubonayo? Ithi kambe ingahlikihla amehlo kuzaguquka yini lokho ekubonayo?
Iyavuma imbongi ukuthi hatshi bo akulona iphupho lelo ngoba ikukhangele nzo ngamehlo ayo womabili. Isivuma- ke imbongi ukuthi ngempela isizwe siyatshabalala, siyachitheka. Izolo, endulo phela ijaha beliqomisa likhonjwe kodwa imbongi imangele ngalokhu ekubona khathesi. Abantu sebephenduke inyamazana. Ngamanye amazwi abantu abasahloniphi ngoba inyamazana azilanhlonipho. Kukhanya abantu sebephila okwenyamazana. Amajaha kasaqomisi aqonywe kodwa sebelomkhuba omutsha ongalunganga. Sebebamba amantombazana ngodlakela.
Ngalokho-ke imbongi ikhuza umhlola ukuthi satshabala isizwe. Amantombazana asesenda emancinyane nanku imbongi ithi usane lwezolo selungumabuy’ekwendeni. Akusahlonitshwana emizini yabantu ngoba abafana benkomo sebengosekaNdodana okutsho ukuthi abafana abebeqhatshiwe ukuthi benze umsebenzi wokwelusa sebengene kubomama balapha ekhaya, sekuyibo oyise babantwana.
Imbongi ifakaza ukuxhwala osekukhona lapha kwelikaMthwakazi njengalokhu ukuthi abafana benkomo sebelala labomama bemizi leyo ngesaga esithi, “Sekukompunz’edl’emini Kuleli likaMthakazi.” Ibuya ivume njalo imbongi ukuthi isizwe siyatshabalala. Omama abalensane labo abaselandaba lazo. Izolo kuthiwa bezinakekelwa insane kodwa namhla akusekho lokho sezifela amafufu sagundwane. Lokhu kutsho ukuthi omama bakhathesi abaselandaba lensane zabo.
Kukhona asebebulala insane zabo zingelamacala yikho nje imbongi isebenzisa isaga lesi esithi,
“Lamhl’sezifel’amafufu samagundwane.” Ukufela amafufu kutsho ukufela icala ongalenzanga.” Sizwa into elusizi kakhulu ukuthi izingane sezilahlelwa iganga samigodoyi. Imigodoyi yizinja leziya ezingelancedo ezilahlelwa iganga manje lapha kukhanya lengane lazo seziphathwa sazinja zilahlelwe iganga. Impilo yezingane iyafiphazwa nje zingelacala.
Sekulenguquko enkulu ekhona. Imikhuhlane ibiselatshwa iphele kunsuku ezedlulileyo. Lamuhla sekuyinsindabaphenduli akusenzakali lokhu ngoba imikhuhlane isisala ukwelapheka osekusanganisa amakhanda ezazi. Amakhanda ezazi ayasanganiseka ngoba isizwe sesitshabalala. Iqiniso elivela lapha yikuthi izinto seziguqukile abantu abasalandeli imikhuba yakudala, sebesenza izinto ezilihlazo ezazihloniphisa kudala.
