uMthunywa
Isihloko senkondlo — Ungubaba bani?
IMBONGI kule inkondlo ikhuluma ngobaba olochuku kakhulu emulini yakhe. Uchuku lolu lubangelwa yikunatha utshwala kakhulu umuntu akhohlwe ukuselela imuli yakhe esekhangwe yibo. Ubaba lo kukhanya lesifazana uyasithanda sona simthathela imali ala ukuyinika umkakhe. Ubaba lo uthi edliwa imali ngomama abasemaceleni athi umkakhe udlalisa imali.
Yisimanga sikababa lesi yikho imbongi imbuza ukuthi ungubaba onjani obaba kangaka? Kayisikho ukuthi uyababa lokhu esikwaziyo kodwa kutsho ulaka alalo emulini yakhe. Uthethisa umkakhe labantwana uyabatshaya, sebemesaba bahlalela evalweni nxa ekhona. Uyahalada abantwana konke lomkakhe ebathethisa. Ubaba lo kajwayeleki kumkakhe labantwabakhe yikho nje kuthiwa ubabela umkakhe embabele okwesihaqa. Lawe uyazi mfundi ukuthi sibaba kanjani isihaqa.
Uyababa lubaba okomuthi. Ubaba lo uthwalise nzima umkakhe ngoba kuthiwa umgoqozisa umhiqo ngolimi okusobala ukuthi umhiqo lo ngotshisayo. Nxa esegoqoziswa umhiqo ngolimi wona utshisa yikuthwaliswa nzima lumama.
Umkakhe umdlisa luklubhu. Ngakwelinye icele ngesifanayo ngoba abantwana ubathwalise nzima. Lokhu kufakazwa yisaga esithi, “Abantwan’ubadlis’imbuya ngoluthi”. Ubaba lo uyamhlupha umkakhe ngoba imbongi isebenzisa isitsho esithi, “Umkakh’umthwalise amagabh’avuzayo.”
Nxa ekhona ngekhaya lubaba abantwana bakhanya bethukile, imbongi ize ithi ngabo, “Abantwana batshotshobal’okwenkukhu’ezinethiweyo.” Ngenxa yalokhu-ke imbongi iyambuza lubaba ukuthi ungubaba ban’obaba kangaka? Kalunganga lubaba ngoba anganatha utshwala, “Usuwaphuzil’amanz’ampnjwana”, nxa efika ekhaya injabulo iyatshabalala. Nxa efika ngekhaya evela natha injabulo yonke ihle iphele. Ukuthaba konke kumuli yakhe kuyaphela.
Ubaba ulolunya ngoba kazweli umkakhe lanxa elele ufika amvuse ethi ufuna isitshwala esitshisayo. Ubaba lo utshaya umkakhe nsukuzonke ethi ulitshapha. Uthando lwalubaba kubantwabayo luyinzilo, lokhu kusitsho ukuthi kabaniki kumbe kabatshengisi uthando lwakhe. Ngokwenza njalo uthi nguye ubaba ekhaya, kodwa imbongi iyambuza ukuthi ngubaba bani yena obaba kangaka? Lokhu kutsho ukuthi ngubaba bani yena ehlupha kangaka?
Unatha ematshabhini lubaba lapho ingane zabanye obaba zidlalele kuye. Kazimesabi ngoba utshengisa uthando kulezongane. Ubaba lo uyazithanda ingane zabanye. Uzithengela ukudla okumnandi, ezifela emlonyeni phela. Kodwa isimanga yikuthi ezakhe lubaba kazenzeli lutho. Imbongi iyambuza-ke ukuthi ungubaba onjani ocabanga kanje?
Ubaba lo utholakala ngemva kwamabhutsha esosa inyama kodwa umkakhe ngekhaya etsheba ngedelele ngoba amathumbu akhe aseze eluhlaza ngenxa yokudla lelo delele.
Ubaba lo uncitsha umkakhe uthando akhethe ukumkhangela ngelihlo lengulube emenyanya. Izintombi ezingasumkakhe zivacula imali ezikhwameni zakhe, ebobotheka ezitshengisa uthando. Isimanga yikuthi kumkakhe udla amalahle okutsho ukuthi uyatshinga etshela umkakhe ukuthi udlalisa imali. Iyawuphinda njalo imbongi umbuzo wayo ukuthi ungubaba onjani lubaba ocabanga kanje? Utholakala embodlela sitolo enatha utshwala bembodlela kodwa abantwabakhe endlini benatha amanzi.
Uyakholisa lubaba, uyabusa, ukhomba ngophakathi, kodwa abantwabakhe bathwele nzima ngoba badatshukelwe.
Sizwa lapha kuthiwa bagambela izigamba phezu kwezigamba. Imbongi iyambuza njalo ithi, “Ungubaba ban’odel’imuli yakhe kangaka?” Phutshisa isigaba sokucina lawe mfundi.
