Imikhuba lamasiko AmaNdebele:
Ugwalo lulotshwe nguTommy Matshakayile Ndlovu loDoris Nomathemba Ndlovu belo Bekithemba
Sodindwa Ncube
Ugwalo ludindwe yiMambo Press
Ngensuku ezidlulileyo ezingekho kude abantu bebengakuthakazeleli ukudla kwesiNtu okwenza lokuthi labantwana bengazi lutho ngakho. Kuzwakala abanye abatwana bethi uchago abaludlayo luvela kulezi nkampani ezilufaka emaphakethini hatshi enkomeni. Ngipha lokhu njengesibonelo sokuthi ukudla kwesiNtu bangakuthakazelela njani bona bevele bengazi ukuthi kuvela ngaphi lokho kudla.
Sekukhona njalo ukuthi abanye abantu sebekuding ukudla kwesiNtu ngenxa yemikhuhlane ethize esibangelwa yikudla kwesikhiwa. Ngenxa yalokho-ke ngibona kufanele ukuthi kesifundisane ngalokho kudla sincediswa zingwalo ezilotshwe ngabalobi abathile njengalaba esba bethe lapha.
Amakhomane — wona ahlanzwa zintanga. Kuthiwe kumele akhiwe esesebuthakathaka aphekwe. Angadliwa enjalo kumbe avutshwe ngochago kumbe amasi. Yikudla kwehlobo. Sekunzima khathesi. Ngenxa yokuguquka komkhathi abantu bazacina bengasazazi izigaba zomnyaka ezinjengehlobo, ikwindla, intwasa kanye lobusika.
Amakhomane wona athandwa ngabesintwana ikakhulu. Amahlaka wona aphekwa ngochago lwenkomo esanda kuzala. Adliwa ngabafana kuphela. Uchago luthelwa lugoqozwe kuze kujiye kuphose kufane lamasi angahlangananga, kucengwe umlaza, kudliwe. Amasi wona luchago oluvuthiweyo. Kuvuthiswa uchago lwenkomo okukudala yazala. Kungatshetshiswa ngawo isitshwala kumbe kuvutshwe ngawo umcaba.
Ububende buphekwa ngegazi lenkomo kumbe lembuzi ehlatshiweyo. Kuhlanganiswa lephaphu lamahwahwa letwane. Umfushwa wona yimibhida ephekwayo ichaywe yome kusenzelwa ukuthi khona izadliwa ebusika. Kwakuphekwa ukuthi khona izadliwa ebusika. Kwakuphekwa imbhida yendumba, eyolude leyebhobola. Eminye imbhida iyonyiswa ingaphekwanga. Imibhida le isidliwa ebusika inga-phekwa injalo kumbe ifakwe idobi.
Umxhanxa kuphekwa amagwadla athi nxa esevuthiwe kuthathwe ijodo likhutshwe uqweqwe lwangaphandle ligatshelwe-ke embizeni yamagwadla kuyekelwe kuvuthwe ndawonye. Nxa sekuvuthiwe sekungadliwa-ke usungumxhanxa. Unkankalu lwenziwa ngamajodo. Ijodo liyasikwa lenziwe incezu ezincinyane kukhutshwe uqweqwe lwangaphandle. Icezu lezi ziyachaywa zonyiswe.
Ebusika ziyaphekwa ngempuphu. Ukudla lokho kuzabizwa ngokuthi yinopi kumbe isijeza sonkankalu. Umhiqo uphekwa ngemithombo njalo usalambazi. Omunye wenziwa ujiye udliwe ngezandla kanti omunye uphekwa ubengamanzi unathwe.
Umfahlwa yisinkwa esiphekwa ngomumbu omanzi. Umumbu omanzi uyahululwa ucholwe ube usubunjwa usenziwa izibhebhedu uphekwe. Zingadliwa zinjalo kumbe zicubuzwe kuvutshwe ngamasi.
