uMthunywa
Silo Charles Dube
Isibanjalo siyaqhutshwa
Ukwakhiwa kwezibanjalo emabizweni
Isigaba Ibizo Isibanjalo
1 umuntu ngumuntu
1a umama ngumama
2 abantu ngabantu
3 umlilo ngumlilo
4 imithi yimithi
5 ilizwe yilizwe
6 amatshe ngamatshe
7 isilulu yisililo
8 izihlahla yizihlahla
9 inja, ingoma yinja, yingoma
10 izinja yizinja
11 ulusu yilusu
14 ubukhosi yibukhosi
15 ukudla yikudla
Nanku esikunanzelela lapha:
1. Emabizweni aqalisa ngo –a sehlisa iphimbo siqalise ngo – ngu-.
2. Emabizweni aqalisa ngo –I sehlisa iphimbo siqalise ngo –y-.
3. Emabizweni aqalisa ngo –u- lo –o- sehlisa iphimbo siqalise ngo –ng-, ngaphandle kwamabizo ezigaba 11, 14 lo 15 esehlisa iphimbo siqalise ngo – yi.
Qaphela lokhu: Esigabeni 5 isibanjalo singathathelwa esiqalweni esigcweleyo u- ili. Lapha sisusa unkamisa wokuqala wesiqalo kanje: ibhiza – libhiza; ilitshe – lilitshe; ijazi – lijazi.
Esigabeni 11 lakhona isibanjalo singathathelwa kusiqalo esigcweleyo u- ulu, ngokususa unkamisa wokuqala wesiqalo kanje: uluthi – luluthi; ukhuni – lukhuni; uswazi – luswazi.
Ukulandula
Isibanjalo esivumayo Esilandulayo
Ngumuntu akusimuntu/ kakumuntu
Yimfe akusimfe/ kakumfe
Nxa kulandulwa kungasetshenziswa izakhi akusi/akusu- lo kaku-.