UHLELO: Isenzo siyaqhutshwa

05 Jan, 2016 - 16:01 0 Views

uMthunywa

Charles Dube
Isakhiwo sesenzo: umsuka

Ake sihlolisise izenzo ezilandelayo:
-fa, -fela, -fisa; -fiwa. –dla, -dlela, -dlisa, -dliwa, -thola, tholela, -tholisa, tholelwa, -sukuma, sukumela, sukumisa.

Esikunanzelela ngalezizenzo yikuthi lanxa isenzo singaze sibe siguquka ngayiphi indlela kukhona ingxenye yaso engaguqukiyo njengalezi ezitshengiso ngaphezulu.

Leyo ngxenye engaguqukiyo ithiwa ngumsuka. Kula alandelayo yile: fa –f, -fela – f, -fisa –f, -fiwa –f.

Izivumelwano zesenzo
Isenzo singasetshenzizwa lezivumelwano eziyimihlobo emibili:
1.    Isivumelwano senhloko
2.    Isivumelwano sikamenziwa

Isivumelwano senhloko
Ukuze sisizwisise isivumelwano senhloko kudingeka imitsho elandelayo:

Umfana uyahamba. Ithole liyahamba. Ukufa kuyahamba. Udonga luyahamba.
1.    Emitshweni engaphezulu sinanzelela ukuthi ingxenye lezi: uya, liya, kuya, luya, zenza isenzo sivumelane lebizo eliyinhloko yomutsho.
2.    Okunye esikuqaphelisayo yikuthi ziyatshiyana lezingxenye kusiya ngezigaba zamabizo ayinhloko yemitsho yethu.
3.    Okunye esikubonayo yikuthi ingxenye zonke lezi zisekuqaleni kwesenzo. Izibonelo: uya – usekuqaleni kwesenzo hamba. Liya – usekuqaleni kwesenzo hamba.

Zona lezingxenye zezenzo ezitholakala ekuqaleni kwesenzo zisenza isenzo sivumelane lenhloko yomutsho zithiwa yizivumelwano zenhloko.

Kuviki ezayo sizaxoxa ngesivumelwano sikamenziwa.

Share This:

Sponsored Links