uMthunywa
Imbongi nguG B Tshabalala
Isihloko senkondlo — Yimbi Imp’ezweni
LAMHLANJE siqala ngokuqedisa ukuhlaziya inkondlo elesihloko esiqanjiweyo ngaphezulu yona ebesiyiphethe kuviki edluleyo. Sikhumbule bafundi ukuthi yona nje jikelele ukukhuluma ngobubi bempi iveza bonke okubi ngayo.
Siphethe sisizwa ukuthi ukufa kugcwele indawana yonke. Izidumbu zigcwele indawo yonke zidliwa yibudli obunjengamanqe ngoba nxa kuyimpi akulasikhathi sokungcwaba abafileyo njengoba kuyabe kugijinywa kubalekwa abantu bedinga indawo zokucatsha ukuze bacezeke kulokho kufa.
Ziyabhonga impisi egangeni ziletha ukwesaba. Nxa abantu behamba kusukuma inwele ngoba bebona izidumbu kuyo yonke indawo. Into esukumisa inwele ngeyesabekayo. Siyezwa njalo enkondlweni le lanxa kuyinto eyaziwayo ukuthi ukufa kuletha ubuntandane ebantwini. Abafelweyo basala bezintandane. Ngenxa yalokho-ke imbongi iyagcizelela ukuthi imbi impi ezweni. “Ngalokho yimbi imp’ezweni.”
Kunengi okwenzakala ngesikhathi sempi. Imbongi ithi ngempi kuphela inhlonipho kugcwale ulunya lenzondo. Ingqubelaphambili layo iyama mpo kungabi lento ehambayo. Ngesikhathi sempi nxa kuliwa akula kuhloniphana ebantwini. Abakhwenyana laboninazala bacatsha ndawonye, ngakwelinye icele omalukazana laboyisezala kube ngesifanayo. Kubalolunya kanye lenzondo enkulu ebantwini bengathembani. Ofela empini ngesikhathi sempi kadlelwa nkubalo — imithi ehlanganiswe lenyama edliwa ngabafelweyo.
Kasikho isikhathi sokwenza lokho ngoba ukufa kugcwele indawo yonke, kufiwa ngapha langale. Ngalokho imbongi iyagcizelela ithi imbi impi ezweni. Ngesikhathi sempi kuma izinto ezinengi ngaphezu kwengqubelaphambili. Izintombi ziswela abathathi. Imithimba layo livelakanci ngesikhathi sempi. Iyabuza imbongi kumajaha la okumele athathe lezintombi: “Majaha, liyoqomisa nini lihlomile? Zozigqaja zithini intombi kungelajaha?” Izintombi ziswela abathathi nje ngoba amajaha awakho, ahlomile asempini.
Ngalokho kuvela sobala kungela kuthandabuza ukuthi yimbi ngempela impi ezweni. Imisa yonke injabulo lempumelelo impi. Pho zozigqaja zithini izintombi khona kungela jaha? Yimbi impi ezweni. Akusela kuthula ezweni khona okwethula izikhali kulethe ukuzwanana ebantwini. Kuphi ukuthula khona okuveza inhlonipho kuletha ukuzwanana ebantwini? Akusekho lokhu, sekuyinto edingwayo nje kuphela. Sekudingwa ukuthula khona okungakhuphi muntu igazi njalo okwenza uthando lwande kuluntu lonke?
Akusekho ukuthula ezweni abantu sebeze bekulangathela ngenxa yendaba zempi. Ilesifiso esikhulu imbongi okungathi mihla yonke kungeza ukuthula ezweni. Imbongi ithi sekungathi kungeza ukuthula samoya omnandi weNingizimu wona oqandelelayo, ukuthula lokho kuwohloke samazolo ehlobo. Ifisa ukuthula imbongi sazikhathi ezimnandi zehlobo. Nxa sekuthe kwafika ukuthula sekulenjabulo imbongi ithi imimoya yabantu igqize intokozo ngoba elempi sekungasakhulunywa ngayo njengesiko lakudala okuthiwa yinxwala lona elingaphathwayo ebantwini.
Lesi yisifiso esikhulu sokuthi impi iphele ngoba yinto embi elizweni. Ukuba khona kwayo kuletha ukungahlaliseki kanti ingqubelaphambili kanye lentokozo kuyaphela.
