uMthunywa
Sikumbuzo Dabengwa
Kuyaphithizela, kuyaphenquzwa. Yisiphansi phezulu kulungiselelwa labo abayagqiba izifundo zabo kumabanga atshiyeneyo ayiwo ali lele kumfundi ngamunye.
Abazali babambe izisu nanku kuyahela kozeleyo ukuba kambe yozala nkomoni kusana lwakhe obelukade lugeza luqhuba abanye. Kambe ingoma yomunye umhlabeleli izabe iliqiniso yini lapho abanye bazabe bebuye bebelethe amankomitsho wodwa? Ingoma yamankomitsho abuye lomntwana yayiyisilonda ezinhliziyweni zabazali. Emthonjeni lapha olunye lwaselusiyakukha amanzi sekuhwalele kwazise emini kwakusesatshwa inhloni zokukha phansi umganu ukhona.
Siyakhuthaza-ke bafundi ukuba asibopheni izinkalo ziqine. Akungabikhona ozaphelekezela abanye besiyavuna isivuno esihle yena ediyazela esiyale lale engazi isiphetho sempilo yakhe. Abanengi bagengquka nje kuyikulandela osiyabalandela. Umuntu uvulela izikolo ukuyathabisa osibanibanyana. Uyalibala udubo alutshiye emuva azithole eseyengekile ngabangane.
Kubi lokhu bafundi kubi. Izindodla lezindodla zemali ziphelile abazali bekhokhela ize leze umfundi esiya embonisweni khonale kosikolo funda-uhlale khona. Labonalaba abafunda besiya ezindlini siyakhalima bafundi asizithibeni. Bakhona abazihudula ngabomo isikhathi zokungena esikolo size sedlule. Ngokunjalo usezajonkayila umfundi ezitaladini kumbe ezabelweni angayingena esikolo. Isimanga nxa kuphunywa esikolo uxhumana labavela khona cala-celeni. Awu lafa elihle!
Zonke lezi yizenzo ezizecikela phansi intsha yalamuhla eyiyo ezadala isisebenzi sakusasa.
Umfanekiso uthethwe ku Shutterstock
Bakwethu asisebenzeni ngokuzikhandla nxa zithe zavulwa lonyaka. Akuswabe bonke abalomkhumbulo ophansi ophatheka ngokudlala ngesikhathi esibi. Asisabali laba abazingenisa ekuphuzeni lekudleni okudakayo ngoba kulabo umuntu akusela muntu. Sekulikhebece nje ngoba izitho zomzinba ebezisakhula sezinqundekile ngokudakayo.
Sezithundubaliswe ngokubhenywayo. Umzimba usucikizekile akuselampilo etheni. Ukudakwa sekuyinsakavukela umchilo wesidwaba. Isikolo lalumfundi sekuyindlela yokuya nje kodwa lusizi lodwa kobhekileyo. Siyakhuza bantwabethu ukuba kuhle ukuqakathekisa izifundo hatshi ukuthabisa umzimba ngokungekho. Akulunganga ukuthabisa abangane ngoba mhla wempumela uvuna okuhlanyelileyo bafundi.
Lanxa kunjalo basasekhona abasangena lesikhuni somlilo esizibeni sibhebha baphume laso silokhu sinjalo. Sithi halala kulabo. Asiyeni ngomfutho ezingwalweni ukuze sibonise abazali ukuba ababolanga amathumbu. Siyabonga lokubonga sithi asiqhubekeni sisebenza gadalala. Izithukuthuku ziyabhadala ekucineni. Amavila awangabikho lonyaka. Izivivinyo, imihloliso yonke ngeyethu lonyaka. Sosebenza nzima siphume layo impumela encomekayo. Sizogqiba kuhle lelibanga esikulo singabafundi.
