O-LEVEL: Ukuhlaziya inkondlo, Amasiko akwethu – Thabo J C Nkomo

26 May, 2016 - 00:05 0 Views

uMthunywa

ISIZWE lesizwe silamasiko aso. Ngiyangizwe bethi isizwe esingelamasiko aso sifile. Imbongi lamhla ikhala ngento efanayo ukuthi isizwe sakwabo asisela masiko. Iyabuza-ke imbongi ukuthi atshonaphi amasiko akibo. Kawasekho amasiko akwabo kwembongi engakwaziyo ukuthi atshonaphi. Iyawuphindaphinda lumbuzo kabili kuziqendu zenkondlo zayo imbongi. “Atshonaph’amasik’akwethu? Amasik’akweth’atshonaphi?”

Lokhu kuveza sobala ukuthi abantu kabasalandeli amasiko abo ngoba vele kawasekho kodwa kakwaziwa ukuba atshonaphi. Imbongi ibuza bonke abosendo lwakwabo, unina, uyise, ugogo loyisemkhulu ukuthi bamchasisele. Imbongi icela ukuba uyisekazi wayo ayiqondise ngoba kayazi ukuba amasiko akwabo atshona ngaphi. Umbuzo wembongi uya phambili ibuza ukuthi atshona ngaphi amasiko akwabo?

Kayithandabuzi imbongi ukubona ogogo labokhulu ngezimvu asebelazo emakhanda. Izimvu yinwele ezimhlophe umuntu abalazo nxa esekhulile. Imbongi ikhumbuza unina ukuthi umuntu kazizali. Lesi yisaga esikhulunywa ngabantu bexwayisa umuntu okhala ngokungaziphathi kwabantwabakhe, ukuthi lanxa yena engasilohlongandlebe kodwa ulakho ukuzala izixhwali, amahlongandlebe. Ngalokhu-ke imbongi ikhumbuza unina ukuthi engamangali ukubona sekulokungaziphathi ebantwaneni bakhathesi belahla amasiko ngoba kuvele kunjalo ukuthi umuntu kazizali.

Abantwana kabenzi lokho okufiswa ngabazali yikho amasiko kukhanya esetshabalele. Azagcinwa ngobani bona ontanga bengasawalandeli njalo bengasawaqakathekisi? Imbongi iyamtshela ngesaga ukuthi unina kazalanga wabola amathambo okutsho ukuthi unina wazala abantwana abangelambeko. Awasekho amasiko ngoba labobantwana abangelambeko kutsho ukuthi kabasawalandeli amasiko asetshabalele.

Kawasekho amasiko yikho imbongi iqina ngombuzo wayo othi, “Atshonaph’amasik’akwethu?

Amasik’akweth’atshonaphi?” Amazilo abekhona izolo lamhla kawasananzwa asesenziwa amadlwane. IsiNtu kasisalandelwa sesiphenduke inganekwane okuyikuthi sekuxoxwa ngaso ukuba sasikhona kodwa asisalandelwa.

Kunjalonje kakho ovumayo ukuthi nguye osechithe amasiko. Abadala sebesola abatsha ukuthi yibo asebetshabalalise amasiko, kanti ngokufananayo abatsha basola abadala.

Lokhu kufana lokuthi abadala labatsha baphoselana inyoka ephilayo omunye lomunye engayemukeli esesaba ukuthi izamluma. Yisitsho lesi, “Inyok’iphila bayayiphoselana!” Akula ovuma umlandu wokwephula amasiko. Umbuzo wembongi uyaqina. Okusobala yikuthi obekukhona izolo, endulo, akusekho khathesi. Izinto ebezisenziwa izolo kazisenziwa khathesi.

Izibonelo zalokhu yikuthi Ontombencane sebezendisa bengalandelanga isiko lakudala lokucolwa. Kwakuhlatshwa kudliwe nxa kucolwa umalukazana kuvunywa akuba azokwendela lapha ekhaya hatshi okwakhathesi intombi evuka isikhona isihlezi lejaha ithi isiyendile. Okungabafanyana okuncane sekuncintisana labadala kuqomisa izalukazi.

Akusela kuhlonipha ebantwini ngoba icinathunjana, umntwana wokucina ngokuzalwa usezenza indlalifa — umntwana wokuqala ngokuzalwa omele ahlonitshwe emulini.

Ngensuku ezedlulayo umfelwakazi wayezila ngezigqoko ezimnyama kodwa abakhathesi ngenxa yokuthi amasiko kawasalandelwa sebezila ngezigqoko ezimhlophe nke. Indoda kwakusaziwa ukuthi yiyo ethatha umfazi, kodwa lamhla  isimanga yikuthi indoda isisendela kibo kamfazi. Imfundo le eseyabuyayo kukhanya yiyo esibuya lamacala okungalandeli amasiko yikho imbongi itshela ugogo lokhulu wayo ukuthi iyesaba ngekubonayo.

Share This:

Sponsored Links