uMthunywa
Sikhumbuzo Dabengwa
Siyahlangana njalo bafundi kule iviki silokhu siqhuba udaba lwethu lokwakha ubuntu bethu sisemakhaya kanye lasezikolweni esifunda kuzo, asilibali emphakathini lapho esihamba khona sisiya ezikolo. Balokhu bekhona bafundi abantwana abatshengisa ukungabi layo imbeko ezikolweni lapha.
Abanye ngabangelamthetho okudala ukuba sibe silokhu sigcizelela ntoyinye ukuze lalabo okubakhuthayo bacine bekutholile. Ake sikhangele izehlakalo ezilandelayo siphendule imibuzo evela kulezo zehlakalo.
1. Liphakathi kwesifundo kuviyo lesine kusifundo sesiNdebele. Nangu umfundi ongumfana ogqoke ikhowa lengowane walidonsa lazavala ubuso lamehlo imbala. Emlonyeni uphethe uyacevuza. Nxa umbalisi eloba emdulwini yikho amandla khona. Nxa umbalisi ethi thala, uzivala ngogwalo afe ngensini kulabo abambonayo.
Umbalisi usekhuze wadela ngoba izenzo zakhe zicunula inhliziyo. Inengi labafundi selithathekile ngokube lihleka okungahlekisiyo lizama ukumthabisa yena esenza okubi.
Imibuzo
a) Kambe lumfundi singathi ngumfundi onjani bafundi nxa sikhangele izenzo zakhe?
b) Umntwana ogqoka ikhowa lengowane endlini ungumuntu onjani?
c) Ukuhleka umuntu omdala ekukhuza kuveza ukuba lumfundi ungumuntu onjani?
d) Abalandeli balelibhoxongwana abahleka okungahlekisiyo bona bangabantwana abanjani?
Ngamafitshane singathi lumfundi kalambeko. Lokhu sikutsho ngoba edelela umbalisi kuviyo esenza intando yakhe. Uyadelela njalo ngokufuna ukuba akhonzwe ngabanye abafundi aqaphele ukuba bancedisane laye ekwenzeni okubi. Izenzo zakhe zimbi, ziyenyanyeka njalo zikhokhelela ekukhumeni phansi ngomlomo nxa sekuyiwathatha imiklomela yokuphethwa kwezifundo.
2. Nangu omunye umfundi lapha kuviyo elifanayo. Lumfundi wehlukile kulamahlongandlebe la ahluphayo. Yena uhlezi ngokuthobeka sonke isikhathi ekufundeni kwakhe. Ulusizo kubabalisi ngoba lanxa bethe balibala izingwalo zabo ulandela lazo, asibali imali kanye labomakhalekhukhwini bababalisi.
Uthembekile kwabanye abafundi kanye lakubabalisi. Akuvamanga ukuba umthole ebanga umsindo. Imisebanzi yakhe iyakufakaza lokhu ngoba ubabhuqa ebabhuqile abanye abafundi ezifundweni.
Imibuzo
a) Umfundi lo singathi ngumfundi onjani bafundi?
b) Izenzo zakhe zikwenza njani ukuba aphumelele ezifundweni zakhe?
c) Ababalisi bangamsiza njani umfundi onje ukuze aphumelele?
d) Ekuphileni kwakhe eseqede isikolo nxa eyintombazana angakha umuzi onjani? Nxa engongumfana angakha umuzi onjani?
Ngamafitshane lumfundi ngumfundi olomthetho. Ulalela yonke imilayo yababalisi labazali bakhe abamusa esikolo. Ulobuntu ngoba esazisa ababalisi ebasiza lapho kufanele.
Ngithemba lathi siyafisa ukuba njengalo umfundi. Asihlanganeni kwelizayo bantwabami.
