uMthunywa
KUVIKI ephelileyo sixoxe ngesenzo kanye lemihlobo yaso. Siyaqhubeka ngaso lamuhla sisukela kusakhiwo saso.
Isakhiwo sesenzo ngumsuka. Umbuzo esizawuphendula lapha ngothi: Yini umsuka?
Ukuze uzwisise lokhu hlola izenzo ezilandelayo: -fa, -fela, -fisa, -fiwa. –dla, -dlela, -dlisa, -dliwa. –thola, -tholela, -tholisa, -tholelwa. –sukuma, sukumela, sukumisa.
Esikunanzelela ngalezizenzo ezingaphezulu yikuthi lanxa isenzo singaze sibe siguquka ngayiphi indlela kukhona ingxenye engaguqukiyo ezinjengalezi eziqanjwe ngaphezulu. Leyo ngxenye engaguqukiyo ithiwa ngumsuka.
Isenzo singasetshenziswa lezivumelwano. Izivumelwano lezo ziyimihlobo emibili: 1. Isivumelwano senhloko. 2.
Isivumelwano sikamenziwa.
Nanzi izibonelo: Isivumelwano senhloko: Funda imitsho elandelayo ukuze ukuzwisise lokhu: Umfana uyahamba.
Izinyane liyamba. Udonga luyaqhela. Ukusa kuyafika. 1. Kumitsho le sinanzelela ukuthi u: u, li, lu, lo –ku enza isenzo sivumelane lebizo eliyinhloko yomutsho.
Okunye esikuqaphelisayo yikuthi ingxenye zonke lezi zisekuqaleni kwesenzo. Okokucina esikunanzelelayo yikuthi ziyatshiyana lezingxenye kusiya ngezigaba zamabizo ayinhloko yemitsho yethu.
Zona lezingxenye zesenzo ezitholakala ekuqaleni kwesenzo zisenza isenzo sivumelane lenhloko yomutsho zithiwa yizivumelwano zenhloko.
Asikufundeni sikuzwisise lokhu bafundi ukuze silobe isiNdebele esiqondileyo ngaso sonke isikhathi.
Ngasosonke isikhathi bona ukuthi uvikelekile kuCovid-19 yona eqhubeka ihlasela iqeda abantu emhlabeni wonke lakwelakithi eleZimbabwe. Uyabulala lumkhuhlane. Masiyekeleni ukuziyenga sithi kawukho kumbe sekele ukulandela iziqondiso esiziphiwa ngabezempilakahle.
