uMthunywa
UKUSETSHENZISWA kuka-ko- lamabizo akhomba umuzi womuntu
Izibonelo
Ibizo Isandiso sendawo
uNdlovu koNdlovu
uNcube koNcube
uTshuma koTshuma
uMdlalose koMdlalose
Okwenzakala lapha yikuthi unkamisa wokuqala wesibongo loba webizo uthathelwa isikhundla yisakhi ko-.
Ukwakhiwa kwezandiso ezabizwaneni
1. Esabizwaneni soqobo ngezigaba zazo
Izibonelo: Esigabeni okhulumayo isabizwana soqobo mina, isandiso siba ngu- kimi. Ebunengini isabizwana soqobo thina, isandiso siba ngu –kithi. Esigabeni okukhulunywa laye isabizwana soqobo wena, isandiso siba ngu – kuwe.
Ebunengini isabizwana soqobo lina, isandiso ngu – kini.
Okukhulunywa ngaye ngezigaba zazo:
Isigaba Isabizwana Isandiso
1. yena kuye
2. bona kubo
3. wona kuwo
4. kona kuyo
5. lona kulo
7. sona kuso
9. yona kuyo
11. lona kulo
14. bona kubo
15. khona kukho
Nanku esikunanzelela lapha:
(a) Kokhulumayo ubunye lobunengi siqalisa ngo-ki- sisuse isijobelelo –na.
(b) Kokhulunywa laye siyasusa isijobelelo –na siqalise ngo-ku-ubunye lango-ki- ubunengi.
(c) Kuzo zonke izigaba uyasuswa u-na wesabizwana kuqaliswe ngo-ku- Qaphela ukuthi bakhona abathi bekhuluma basebenzise u-ki- endaweni ka-ku- kanje: kibo, kilo, kiwo.