uMthunywa
Pathisa Nyathi
Uyayivumela ingqondo yakhe uNdevuzempongo umfokaSilevu ukuthi izulazule indize ibhoboze itshe. Ingqondo yakhe singathi inguMavulakuvaliwe. Kambe ingqondo ingavalelwa yini?
Singazi iloba umthakathi siyamazi ukwenza kwakhe. Ungumthakathi nje ngoba izenzo zakhe zingaphezulu kwezabantukazana. Kuthi lanxa indlu ivaliwe yena avule angene nje limangale futhi inengi lethu lingaze lambona lokuthi usengenile. Ungathi ungumoya wona ongena ezikhaleni ezincinyane kakhulu.
Umhlaba lo siwubona ngamehlo atshiyeneyo. Umbono esilawo yiwo osuka wenze sibone ngokutshiyana. Abanye baqinisa ubudlelwano phakathi kwezinto ezilapha koMhlaba kuthi abanye babone izinto ezizimele zodwa ezingelabudlelwano.
Thina aboHlanga oluNsundu sidinga ubudlelwano phakathi kwezimuli esiphuma kuzo. Umuntu ngokwakhe yedwa usuka agajelwe yimuli aphuma kuyo ngoba sidinga umfelandawonye lembumbano yabantu.
Thina umhlaba lo siwubona njengento eguqukayo. Kasiwuboni njengoSimakade into engaguqukiyo.
AmaTshayina yiwo asondela kithi ngokombono. Labo baqakathekisa imuli ukwedlula umuntu oyedwa, khona okwenziwa yithi.
Kunjalo ngapha ngemaNgisini. Wona akhangelisisa aqakathekise umuntu qobo lwakhe eyedwa. Ngumbono abalawo abawuthatha kumaGiliki, lanxa nje sisazi ukuthi amaGiliki eza e-Afrika ezefunda lokucupha imibono yakithi.
Angithi i-Afrika yaseyakha lokhu esithi ngamaphiramidi. Amadoda anjengaboPhayithagorasi beza eGibithe ukuzefunda izinto lezi ezasungulwa ezwekazi le-Afrika.
Kodwa nampo-ke bathi sebefundile beqe bazenze abantu abangcono kulalabo abafunda kubo. Kuthi laye owohlanga oluNsundu angabe esakhumbula ukuthi nguye owasungula imibono le. Ukugqilazwa lokubuswa kudlisa amanyala ngitsho uBatayi weNkosi.
Uselithe gozo ilitshekazi leli uNdevuzempongo. Uyazibuza, “Kambe lidala okunganani?” Uzazama lokuziphendula ngoba engekho ongamphendula. Leli lidwala laphakade.
Kalaziwa lokuthi laqala nini. Uyazi kodwa ukuthi lidala kulezidalwa zonke zalapha koMhlaba: imbila le esihahatshelwa lukhozi, imibankwa ethanda ukuzichaya elangeni ngaphandle kwedwala leli, iginyambila eliginya imbila lingayihlafunanga. Sekutshiwo laye umncinyane.
Uthi nxa ekhangela elihlolisisa izolo abone imifulakazi ebomvu esinsithekayo ngelitshe elingumhiqo. Impilo ibingeke yabakhona ilitshe liyisimo lesi.
Kuze kwathi selipholile kuyikho enhliziyweni yomhlaba liqala ukuphola njengomhiqo nxa kuphekwa utshwala.
Umhiqo wedwala lo wawungekho phezulu komhlaba.
Uze wavezwa yikugugudeka koMhlaba ukhukhulwa ngamanzi lomoya. Zazalwa-ke izintaba, izimbalu, lamadwala lokunye okwakhokhelela ekuveleni kwempilo lapha koMhlaba.
Azibone engasento yalutho uMfokaSilevu. Uyisilevu nje, laso esempongo enuka ubumpongo. Akasilutho nxa eseziqathanisa lelitshe leli ahlezi ebhalwini lwalo. Uzibona ehlezi phakathi kwemvelo endalandala.
Ulethemba futhi elokuthi engxenye indalo le ingamembulela okunye angakufunda ngemvelo. Isambulo kasiphelelanga eBhayibhilini. Ulethemba lokukholelwa ukuthi laye angahle ambulelwe ingqondo yakhe ithi phamu ngolwazi.
Uyalubhekisisa ubhalu azibuzabuze. “Kanti yisandla esinjani sona esigubha ngale indlela? Into egubha kuphume isigombolozi esinje? Kambe akusona isandla esabumba konke okulapha koMhlaba, nanku phela lakho kufuze yona indingilizi le?”
Uqala ukuwuhlolisisa umzimba wakhe umfokaSilevu, ukuze abone iloba ubunjwe njengalo ubhalu lolu alubonayo, aphakathi kwalo. Hawu, kanti angathi ikhanda lakhe lalo luyindingilizi?
Umlomo wakhe lawo yiso leso. Nxa usukhamisile ufuze xathu lona ubhalu lolu. Izihlathi lobuso bakhe lakho libumba elibunjwe ngandlela yinye. Sona isithombo sakhe sibunjwe ngendlela efanayo. Phela umgqomo kasiwukhangele ngokuthi lawo uyindingilizi.
UNdevuzempongo uthatha isandla sakhe esenxele asisondeze esibunwini sakhe esengodinga ukuthi isandla sakhe sibengufakazi wokuthi isibunu sakhe laso kambe silobundilinga yini.
Sibhodabhode isandla sisuke sesisiyabika esikufumeneyo. “Siyindilinga, Ndevu,” simbikele isandla sakhe asazi nje singasengi lezimithiyo. Kambe angabe esadinga esinye isithunywa ukuthi laso siyezibambela sigcwalise iqiniso lomnakwaso?
Iyasabalala ingqondo kaNdevu igcwale izitho zonke zomzimba. Ezinye uyazixhakalaza, kuthi ezinye azixhakalaze ngamehlo engqondo nje zwi. Ubonakala ebobotheka yedwa ngalokhu asekuvumbulule.
Ungathi bekuvele kumelele ukuthi akubone. Kodwa usekuboniswe yilitshe leli lobhalu lwalo. Khathesi usekhangela yona intaba le. Uyazi eyiqonda nxa emi bucwala layo. Ivele iyindilinga njengalo ilitshe lobhalu lwalo, kunye laye isibili sakhe.
Nansiya ingqondo yakhe intsheza isenyukela ithubezela phezulu akhangele inyanga. Uyazi ukuthi kulezi insuku iyaselwa ngakho kungahle kwenzeke ukuthi isekhona phezulu, kayikatshoni.
Phela okwenza ingabonakali emini yikukhanya kwelanga. Kodwa nxa umuntu angacambalala ngaphansi komthunzi ovitshileyo uyenelisa ukuyibona inyanga. Kwesinye isikhathi uyazibona izinkanyezi zinkanyazela emkhathini.
Uthalaza uNdevu aze akhe umkhanyo. Nansiya inyanga, igcwele phamu.
Yindilinga. Lokhu akutsho ukuthi ubengakwazi lokhu. Kanti angithi inyanga uyibona izinyanga zonke nxa ithwasa.
Wafundiswa ukuthi nxa ithwasa kanje abophumela phandle athi kuyo, “Kholiwe, hamba lomkhuhlane!”
