uMthunywa
Ukweqiwa kukankamisa ngokuthanda ekwakheni incezu zenkulumo. Lokhu kuvamise enkulumeni, kwenzeka lapho igama lilandelana lelinye eliqala ngonkamisa.
Isibonelo: Nxa ibizo lilandelwa yisiphawulo loba isibaluli. Isibonelo: ubus’ obukhulu; ingan’eqotho.
Nxa isichasiso sandulela ibizo: abakhul’ abantu, ezam’izitsha, esimhloph’isitsha.
Lapho izabizwana zoqobo kumbe zokubala zandulela ibizo. Izibonelo: bonk’abafana, zon’izihlalo, son’isinkwa.
Nxa isenzo silandelana lebizo: ngifun’intambo, uthand’ukudl’ufutho.
Ukweqeka kukankamisa ekwakhiweni kwamagama: Lokhu kweqeka kukankamisa kwenzeka lapho belandelana, kungavumeleki ukulumbana, kuye kwenzeke ukweqeka kukankamisa.
Ekwakheni izivumelwano zobumnini. Unkamisa wesivumelwano uyasuswa adedele isakhi sobumnini /a/. s(i)- + a >sa. Isigqoko sami. Z(i)- + a > za. Inkomo zakhe.
Lendlela etshengiswe lapha ingasetshenziswa ekwakheni izivumelwano zenhloko/sikamenzi esikhathini esedlulileyo. Izibonelo: Isitsha safa ngeviki edlulileyo. Izinkomo zabulawa ngobunengi.
Ekwakheni iziqalo zezabizwana. Ukulandelana kwabonkamisa lesakhi sesabizwana u/o/, kwenza unkamisa wesivumelwano asuswe adedele indawo unkamisa oyisakhi. Izibonelo: l(u) + odwa > lodwa, z(i) + o + nke > zonke; s(i) + o > sona, b(u) + o +na > bona.
Nxa isivumelwano senhloko/sikamenzi sihlangana lesenzo esiqala ngonkamisa. Izibonelo: z(i) + eba > zeba, l(i) + akha > lakha.
