Wosana

13 Mar, 2015 - 15:03 0 Views
Wosana

uMthunywa

NGOMVULO weviki edluleyo bekulomgido eWhitewater, eMagugu International Heritage Centre. Bekukhala ingungu zomgido othiwa yiWosana. Ibala leli elithi wosana litsho abantu ikakhulu abesifazana abalezinyoka ezigidela izulu.

Kanti futhi ibala lelo lingatsho  umgido, wona lo ogidwa ngamawosana.

Abanye bangazi ukuthi ngo2011 iNational Arts Council yeZimbabwe yathi izikolo zonke ezephurayimari kakuthi nxa sekungumkhosi we Jikinya Traditional Dance Festival kube lomgido ozagidwa yizikolo zelizwe lonke jikelele.

Isinqumo leso sathathwa ngomnyaka ka2011. Umgido welizwe lonke kwathiwa uzagidwa okweminyaka emibili ungakaze udedele olandelayo.

Kwahle kwathi umqali wesiziba kwaba ngumgido othiwa yiWoso loba Amabhiza. Lo ngumgido wamaKalanga labeNyubi abezintabeni.

Akumangalisanga ke sekubonakala isikolo seMatjinge eBulilima sinqoba zonke kweleZimbabwe. Lowomkhosi wokusungula wenzelwa eLarge City Hall emzini wakoBulawayo.

Ngo2012 amabhiza ayelokhu engumgido welizwe lonke.

Kuthe sekuqala u2014 kwangena iJerusarema Mbende. Lo yiwo umgido olengungu ekhala nxa sekuzabalwa izindaba.

Lumgido ngoweMurewa lenye indawo ethiwa yi-Uzumba Maramba-Pfungwa(UMP) eMashonaland East. Lapha ke liyatshikizwa iqolo ngiyakutshela Batayi!

Amakhiwa aze awuvala lumgido kubo 1920 bethi bona utshengisa inhlamba.

Lebizo lawo elithi Mbende laguqulwa kwathiwa yiJerusarema ukwenzela ukuthi abanali labosikomitshi bawemukele ngoba usulebizo lendawo okwazalelwa khona uJesu.

Ulaka lwathi cosololo abantu baqhubeka bezigidela umgido wabo owacina sekuyiwo owandulela izindaba emsakazweni.

Lo-ke umgido wabakhona ngo2013 kusiya ku2014. Lawo ke usudedele omutsha ozagidwa yilizwe lonke kusukela ngo2015 kusiya ku2016. Lo umgido omutsha uthiwa yiwosana.

Bekuthi nxa kusiba lomgido omutsha mina loKudzai Chikomo silobe ugwalo oluchaza lowomgido.

Saqala-ke ngayo iwoso saloba ugwalo oluthi: Zimbabwe’s Traditional Dances: Woso. Sithe siqeda selamisa ngomgido owalandela iJerusarema Mbende. Lalonyaka sekuphinde kwabanjalo.

Sesilukhuphile ugwalo oluthi: Zimbabwe’s Traditional Dances: Wosana.

Kodwa kunzima ukufundisa abantu ukugida ngokuloba ugwalo. Abantu bafuna ukuthi babone sibili ukuthi kugidwa njani, abaqakezayo baqakeza njani. Bona abatshaya ingungu bazitshaya njani.

Sananzelela ukuthi lokhu sekufuna ukuthi senze lokhu  abathi yiDVD ukuze abantu bazibonele mathupha. IDVD leyo sikhuluma nje iyaphekwa.

Kuzakuthi isivuthiwe ifakwe phakathi kwebhuku leli elithi-Wosana kuthengiswe ndawonye.

EWhitewater likhona iqembu eseliziqoqile ukuthi ligide imigido yendulo kugoqela yona iwosana. Yikho ke lapho obekuthunqa uthuli kungabizwa ozwayo.

Abalamhla bangathi kwabancane indawo amakhosikazi labobaba ababili sebevuke okwakibo.

Kanti ngomkhuba wezolo iwosana zigida nxa iNjelele isivuliwe sekucelwa izulu. Lokhu kwenziwa iminyaka yonke ngenyanga kaMpandula.

Azaphuma amawosana ezindaweni zonke azekuthi gwaqa khona eNjelele okulidaka elikhulu kuwo wonke.

Azagida aqothule amawosana line izulu abantu badle amakhomane. Izaphanga ivalwe iNjelele sekumelelwe phela izulu. Kazize zatshaywa izingoma zamawosana ngesikhathi sezulu.

Phela nxa uNgwali esetshaya eyakhe ingungu akufanele ukuthi abantu baphikisane laye.
Kuzakuthi sekuvuniwe abantu baphindele njalo eNjelele. Khathesi sebesiyabonga isivuno, khona eNjelele abavele becele khona  izulu.

Lapha sekuyinyanga kaMabasa kusiya kuNkwenkwezi. Zizaqubuka kulo lonke zizegida zibonga isivuno.

Share This:

Sponsored Links