SIGIYA NGOLUDALA. . . Zinengi inkolo eziphathelane lezinyoni

21 Dec, 2017 - 01:12 0 Views

uMthunywa

Kuloba uCornelius Luphahla

UHLOBO lwesihlahla lubonakala ngamahlamvu aso kukanti ubulili bezinyoni babubonakale ngezenzo zazo.

Kusenjalo nje isizwe lesizwe sibonakala ngemikhuba lamasiko aso. Yikho-ke lokhu okuphawula isizwe sinye ngasinye ukuthi siqukethe mhlobo muni wabantu.

Nanzelela ukuthi inkolo zabantu zitshiyene kusiya ngokuthi bayimihlobo bani. Bakhona abantu abakholelwa ezinyamazaneni, ezinyonini, ezihlahleni kanye lasemadlozini, kubuye njalo kube khona abakholelwa emanzini, emhlabathini kanye lakwezinye izinto ezehlukeneyo. Ngokunjalo inkolo zabo lezi ngeke sithi ziphambukile ngoba bona bazibona zibaphilisa.

Kule indima ngizadungulula indaba mayelana lokholo lwesizwe samaNdebele ikakhulu ngigxile ezinyonini zasendle.

Inyoni lezi ziyimihlobo etshiyeneyo ngakho zikhona okukholelwa ukuthi zilosizo emphakathini kube khona njalo ezisizo lwazo luyikudliwa kuphela zwi. Ngalokhu ngizaphathaphatha okulingeneyo njengoba zizinengi inyoni lezi funa ngimile inkwili ngingasiManyanyadu owabonwa ngabantu.

Lapha ngizaqala ngenyoni ethiwa ngudwayi. Udwayi engaba yimihlobo emibili kumbe emithathu. Yena-ke ubonakala ngokuthi isithombe sakhe side njalo ulenyawo ezinde kakhulu. Inengi lalezi nyoni limhlophe beselisiba lezinye insiba ezimnyama ikakhulu empikweni. Inyoni lezi zitholakala kakhulu emafusini lapho ezidla khona intethe kumbe emfuleni ngoba phela zithanda inhlanzi.

NgokwesiNtu kukholelwa ukuthi ukukhala kukadwayi kuyabe kuhlola into ethile. Lokhu kuvame kakhulu emuntwini osemangweni yikho phela kwasungulwa isitsho esithi udwayi engakukhalela ukuhlolela ingozi lapho oyakhona.

Ingozi kwakuthi isihambi singezwa udwayi ekhala sihle sithi phaqa sicele indawo yokulala emzini oseduzane ngoba kukholelwa ukuthi singaqhubekela phambili ngohambo lwaso singaphetha sihlaselwa yizinyamazana zasendle kumbe yizigelekeqe.

Kukhona njalo inyoni ethiwa yinsingizi emnyama khaca kuthi ezinye insiba zempiko zayo zimhlophe. Insiba lezi ezimhlophe zibonakala nxa inyoni le iphapha. Enduna yakhona ilogedla olubomvu gebhu. Ngokunjalo inyoni le ithanda ukudla ufudu njalo ilomlomo omkhulu kakhulu.

Phela inyoni le iqakatheke kakhulu koMthwakazi njalo kuyazila ukuthi ibulawe futhi kayidliwa ngoba kukholelwa ukuthi ungayibulala ziyabizana lezinyoni zizokhala egumeni lakwenu ubusuku bonke uze ufe. Khumbula ukuthi kukholelwa ukuthi inyoni le ungayizwa ikhala ngesikhathi sezulu iyabe ihlola ukuthi izulu lizakuna. Yikho phela iqakatheke kangaka ngoba oMandulo babephila ngezulu. Okunye njalo inyoni le ungayibona ingena ekhaya iyabe ihlola ukuthi kukhona umuntu wakulowomdeni ozakufa.

Kukhona njalo inyoni ethiwa yinkanku emnyama elamabadlana amhlophe. Inkanku ibonakala ngesikhathi sezulu njalo kukholelwa ukuthi ungayizwa ikhala iyabe ihlola izulu. Okunye futhi inyoni le kukholelwa ukuthi ungayibulala izulu kalini kuleyo ndawo. Kuyafana lenkonjane layo kukholelwa ukuthi ungayibulala izulu kalini njalo layo kayidliwa.

Kulesikhova lenhlobo zaso njalo zonke lezinhlobo kulenkolo eziphathelane lazo ezehlukeneyo. Uhlobo lwakuqala ngumandukulo okuvame ukuthi abanye bathi ngumabhengwana. Umabhengwana-ke yinyoni encane ephose ilingane lejuba kodwa ilamehlo amakhulu, futhi nxa ikhala uyathi mhlawumbe yinkalakatha yenyoni. Ngokunjalo kukholelwa ukuthi inyoni le ingakhala eduzane lekhaya iyabe ithunywe ngabathakathi ngoba kukholelwa ukuba isetshenziswa ngabathakathi ukusokoca.

Kukhona njalo uhlobo lwejingiji, okuyisikhova esingabonakali kalula njalo sihlala endaweni ezenileyo kakhulu kumbe embalwini. Isikhova lesi kukholelwa ukuthi ungasizwa sikhala eduzane lekhaya kumbe singangena egumeni siyabe sihlola ukufa egumeni. Lesisikhova kakho othandabuzayo ukuthi siyahlola. Ngokunjalo zonke inhlobo zezikhova kazithandwa nguzulu ngakho zingabonakala ziyabulawa.

Qaphela ukuthi kukhona njalo inyoni ethiwa ligiyafefe kuthi abanye bathi lifefe. Ifefe lona yinyoni eluhlazana evame ukuhlala emgomeni, emkambeni, emkhonyeni kanye lakwezinye izihlahla ezinkulu njalo ezigamuleka kalula. Lona kwakuthi ungalizwa likhala lidlalela ekhaya liyabe lihlola ukuthi kulabantu bemzini abazabuya kulowo muzi.

Kuyafanana-ke lesiqoqodo laso sithanda ukuhlala kulezizihlahla njalo kukholelwa ukuthi singakhala eduzane lomuzi siyabe sihlola izethekeli. Isiqoqodo sona silombala olithendele kodwa nje owaso ungathi ubomvana sibuye njalo sibe lekhanda elibomvu. Sona mdabuko waso siphila ngokuqoqoda izihlala sisidla uluju lwengongomtshane kanye lamachaphazi akhona.

Kulenyoni njalo ethiwa ngumzwazwa kuthi abanye bathi ngunkoviyo. Inyoni le luhlobo lokhozi olumnyamanyana njalo oluvame ukubonakala eduzane lemakhaya ngoba phela luthanda ukudla amatsiyane enkukhu. Umzwazwa wona kawuthandwa muntu ngoba phela udume ngendaba ezimbi kuphela. Phezulu kokudla amatsiyane kukholelwa ukuthi nxa ulabantwana izulu lingathwala uyandiza emoyeni ukhala ulixotshe lingasani kuleyo ndawo. Kukholelwa ukuthi ukundiza kwawo lokhu kuyalichitha izulu yikho nje ngesikhathi izulu lisewula kwakuphunywe ijumo iwosana labanye abantu bangene iganga behamba bediliza izidleke zalezinyoni ngenhloso yokuvulela izulu indlela.

Mthwakazi kaNdaba sengiqothule imbokodo lesisekelo, ngasina ngampongoloza ngakho sengizayibekela abasemuva kwami indima le ukuze bayiphutshise. Phela ngingayilonda kabanzi indaba yenkolo eziphathelane lezinyoni zasendle lezi kungaze kuyethwasa inyenyelehuwe inkanyezi engabonwayo.

***   ***   ***
Ngiyakubingelela mlobi. Ngibonga umsebenzi osenzela wona ngakho ngifisa ukuthi usilobele njalo mayelana lokubethelwa kwesikhonkwane somuzi ngoba ngilomuzi kodwa nxa ngilele ngithwala nzima kakhulu ngenxa yokuthi kawulasikhonkwane. — Bongani Malinga, Khutshwa, Lupane.

Mlobi, ngithemba uqinile. Mina ngiyabonga kakhulu ngokusichazela ukuthi ijaha elilenhloni laliselatshwa kanjani endulo ngakho ngithi qhubekela phambili ngomsebenzi wakho ngoba uyasiphakamisa njalo uvuselela ubuzwe bethu. — Nkosenhle Mathe, Nkayi.

Siyabonga umsebenzi wakho osenzela wona owokusifundisa mihla yonke ngendaba zamasiko ezitshiyeneyo. Qhubeka usikhuthaza ukuze siphile kuhle njengabokhokho bethu endulo. Ngalokhu ngicela ukhuthaze kakhulu intsha ngezamasiko ukuze ivuseleleke ngoba isemnyameni. — Gideon Nkala, Bulawayo.

Ungaxhumana lomlobi ku 0775722298 kumbe ku whatsapp 0737771317.

Share This:

Sponsored Links