KALANGA: Ngwena Iyayi?

21 Apr, 2016 - 00:04 0 Views

uMthunywa

Joakim T Moyo
KWAKATI kuli ntolo, Tjibululu, Dotomosi, Gululu, Mbulu, Mbulugwizi naNgwena bakadanilila n’hangano hule kwebudziwa whoku nawhokuya nekwebupenyu gwabo. Mhuka idzedzi dzake dzisingazibane buso nebuso. Koga kwakakuzibgwa kuti Ngwena ndiye whola nentungamili wadzo. Neda bukulu nemasimba mwe nemwe wabo waka ezwidana Ngwena. Ndizo kwakubunganiwa kwakalindigwa kuti Ngwena aswike.

Kwaka kwabehhele boMwise nabo boBanimwise, boMakwati naboBanigwati. Kwake kwakokewa ne usakokiwa. Kwake kuli hhuba gulugulu kwazo muhango inoyiBhongo.

Malahambudzi wake akabwatazwe mumahhani akelihhele palubahhe wakatangisa bupengo gugwe.  Zwipuka zwake zwanyala, zwihama manyayi, zwimwe zwiloba gwiriri, zwimwe zwazo zwitshumwayila. Lila kwemahhani kwakumusa zwipuka zwikatjuluka zwimwe zwitotomoka nehhoba yezwimwe. Pehhugwi kwehongwe kwaka kwabemile Malahambudzi netjimwebo. Kana n’hangano wake wadanigwa kuDombolehongwe kunobhudahhuba kwaSimukwe gwizi gukulu.

Malahambudzi tjake tjinyaladza dzose kuti whililani ngeno.

“Banhu bangu! Banhu bangu!” tjibhata zwivonekelo zwemeho.

“Ndoziba kuti amutondiziba. Mahhuba akatanhana, makole akayilikana titjagwisana nelubengo gwakawila boKwegulu, bobatategulu nabokuku kuhha kutili. Ndizo takanda tikanopika dzinopfuta titatana nebahhi. Iswi ndiswi beni behango.

Iswi ndiswi takayigwila. Iswi ndiswi balanda balondi belebeswa. Iswi ndiswi babambi bemitunhu iyeyi . . .”

Kwakawhakala koholanyana nemanyebenyebe kubva tjilebeleki tjiti: “Kuna bamwe basina makwati saswi. Kuna bamwe banotikumbulila. Kuna bamwe banotilalila, ndati kuna bamwe banohakotitolela bugalo. Bugalo gwetshinde ledu.

Atingabvume iswi boNgwena.

Kwakawhakala kohola, kutobegwa netjebuka kusingahakiwe. Meho ose akatitshina kunongina hhuba. Tjinyolotjo kwakawhakala, newhi gobvu lakapola kuyi; “Iwe nkololo wati ndiwe yani ntja ntja?”

“Ndiii… ndiii….. ndimi…. ngwee, ngwengwe… Ngwena!” Tjipuka tjitetema.

Zwipuka nedzimwe mhukabo dzake dzahha dzakabona hhula. Dzakanyalala dzilingisisa tjake tjotikala. Bana ben’ha,  kwakekupotesa moyo kumulubahhe.

“Xhafu . . . xhafu . . . xhafu, Yowe yuwiii mayi bangu wee”. Bhuka laka longinila mwise wetjipuka lidla. Tjipuka ndemimila ndilila kusitjina kwatjingata.

“Mazwibhatigwa kaa whola musindibulaye. Letjani ndilebe . . . ,” tjipuka kutembezela. “Ndimi Malahambudzi andite Ngwena ka!”

Kwakawhakala seka kwakamidula Njelele, makole akabaakana, whosana dzikakutunuka. Yakatitima hango ikadabila. Yakana ikanga yekuNjelele ya1980. Mwe ne mwe wakawhobuyisa tatelume Ngwena usingabhuzwiwe.

Kana Matebele anoti , “Imbulu iqunywa umsila”.

Kalanga Language and Cultural Development Association  [email protected]

Share This:

Sponsored Links

Survey


We value your opinion! Take a moment to complete our survey

This will close in 20 seconds