KALANGA: Gole lapela, lingani nasi patimile

17 Dec, 2015 - 00:12 0 Views

uMthunywa

Tina Buhe Lobs Dube
ZWIPATAPATA ndezwebvakule, zwenzwagwa koyi whuzana kwebana.

Ndelakandawha lilebgwa nebawhola halibhata. Ndakabhuzwa kuti kobvani ndikawana n’handulo. Ndiko kwandimile.

Gole lapela ngono namibo ndina landakanunga. Ligulugulu kundili pamwe kukuli lidukununu ngono kundili sendibona liligulugulu ndoti wanunga gulu ndelile. Unowha ndewunowha, unobona ndewunobona. Imi gole landizipila. Ndakahanha tjose imi nkololo waMalani waMbhobe waTibapfuwe waPabalinga. Tibanhu baNtoba, baGumwe, bakatjuluka Malikwe gulihhele vula Shashe guli lukoba, banimasitu batema basingadle bhudzi linobaba, banopa ndzimu nenhewa mapfunde alihhele dula, sasi yaka iyi yadzima ngono nasi yabhata kakale. Unganditani, bobatategulu  ndobaziba. Iwe ke? Nobva poni unda poni? Hakuna nhabi kene danda lisina midzi. Zwiziba whuziba tshinde lilo.

Tjakanaka tjakanaka bhatji alitohuhigwa nenkaka awutosiwa munyu. Kozipa tiwha zwitetembelo zwenyu. Kana ndipo patimile. Ndiyo midzi yedu. Ndiko zibana kwedu. Ndiwo mabvilo edu. Toziba kuti tingaba boKumbudzi tikaba boSungwaha, tikaba boMndambeli, boMhihha koga betjikadzi abatolaha zwabo zwitetembelo. Banimasitu ndiBanimasitu kene bedan’wa newumwe ntupo. Batjilimo ndiBatjilimo kene bali MaDube kene MaMoyo. Ikoko ndiko kunota kuti tizibe kuti whoya ihhazwadzi atingatolane. Kana bamwe bakabehanha uwana bozwidana nemitupo yebamwe banhu kene baba nezwitetembelo zwebamwe. Nowha umwe Dube edanwa Kadzaha koga bana bali boBanimasitu. Kotigwa kuti iswi boKumbudzi tizibe kuti na ibabo banhu tibanhu ban’ompela. Tibon’ha.

Tati lingani nasi patimile. Nawebo uliwoga linga pawumile. Na iwo malombe gole lapela. Ngalipele nebulombe gupelebo. Nhu atubulebo tola nkadzi. Kuna nhu unoti ali nhu wetjilume akakoba egala ewha munyu tjose? Noba uzwipilani bulemo banhu balipo banoda bhika nongudza zwidla. Iwe kana ulinhu wetjilume kokukona. Ndilo dzakhona nehhali kongudziwa ipapo kohaka bhikiwa. Nowana hhali yakahhaligwa ilihhele vula nemahadza kobila konhuwa. Pamwe nehhali yakhona yasundigwa kusi kombhetha kana banhu tilimaloja. Dzene ndili imi ndoba ndithama tjisungo tjegole linotangisa namibo anopiza bukwe.

Hhala nehhala yakabhoka nevula isingane zwakanaka dzene kuli imi ndoba ndilinga ndikalingisisa. Ndoba ndilima zwangu zembgwe yandinoziba kuti kene kukaba kusina vula inowhondizwalila koga. Nyunywana koyi dzodla zwadzo koga ndokubona pa tjimanga. Tjimanga nditjo tjatisila hhala muhango yebuKalanga. Nasi lingani patimile. Taba batapkwa  be banotengesa. Kene bakatanhisa ntengo wezwinhu zwabo awuna tjawungata. Pa ungalima zembgwe noba waziba kuti hadza liyapo. Kana zembgwe ayina hhihha. Ayitofanana netjimanga. Kana itjo tjogala tjatemwa tjili tjinyolo. Unopinda ndewunopiwa masubvu kuyi nganogotjela bana. Ipapo tjoba tjitapudza ndilo zina lenyati.

Pazembgwe noba wapumha. Akuna tjingatiwa. Inodliwa yabahadza koga.

Gole ileli nhu ngaazwipile kuti atetjini. Unohaka nozwidiya ngaande kukwele. Haanhu akanonoka. Ngaande anogala pasi awhe tjinolebgwa nondiyi. Unatjaanohaka thama asihle. Ngaazwipile azibe kuti hhana tjinhu tjisakalulama.

Kukayi nhu wakalutala unohla bhuda mun’umba eti “kunahumba mudzizila inowondidla zwangu”. Unojalo kusina tjiyapo lilihhalima lisina mhele. Hla akuto bhatsha. Kobgwiliza hule. Bayapo bakabeti towhota tijali tikajali ngono nasi banoti dzene takatathama. Dzene untupo wesimbe. Ndilo linoba lakabhata kunlomo nyala lisina. Zwinyala loba linazwo kana pagumbo loba lidan’wa lika dabila. Panon’wiwa dzitiyi noba walipa tjinhu tjikulukulu. Umwe nde unoti ebhuzwiwa kuyi adiligwe imwe komitji yetiyi ehandula eti ape tjukela itjiyapo ngakudigwe zwako. Nayibo baloyi ngabakumbule zwibuyanana balahe milenje yabo yakayipa. Bangine mugole dzwa bali babuyanana.Kalanga

Language and Cultural Development Association     [email protected]  — +263772610726.

Share This:

Sponsored Links

Survey


We value your opinion! Take a moment to complete our survey

This will close in 20 seconds