uMthunywa
Silo Charles Dube
Inkulumo isuke ingabi ngepheleleyo uma singekho isenzo. Isenzo silandisa ngokwenziwa yinhloko yomutsho. Kodwa kuyenzeka ngezinye izikhathi ukuthi umutsho uveze ingqondo epheleleyo singekho isenzo.
Hlolisisa imitsho elandelayo:
1. Umfana uyahamba.
Ihatshi liyagijima.
Intombazana yosa umumbu.
2. Ubaba ngumlimi.
Ngumumbu.
Ihatshi yinyamazana.
Amagama alandelayo kumitsho eku -1 engaphezulu: liyagijima, yosa, yizenzo. Ngalokho –ke imitsho yethu iphelele.
Imitsho eku – 2 layo iphelele kodwa asiziboni izenzo. Amagama: ngumlimi, yinyamazana, ngumumbu, ngamabizo athe ukuguqulwa kancane asesenza umsebenzi wokulandisa.
Esikubona lapha yikuthi amagama ayizilandiso ayimihlobo emibili:
1. Kukhona izenzo.
2. Kukhona incezu zenkulumo ezithize eziguquliweyo ukuze zenze umsebenzi wokulandisa.
Amagama aguquliweyo ukuze enze umsebenzi wokulandisa abizwa kuthiwa yizibanjalo. Yiyo-ke le ingcazelo yesibanjalo.
Izibanjalo zingakhiwa ngalezincezu zenkulumo:
1. Amabizo
2. Izabizwana
3. Izichasiso
4. Izandiso
Ukwakhiwa kwezibanjalo emabizweni
Isigaba Ibizo Isibanjalo
1 umuntu ngumuntu
1a umama ngumama
2 abafazi ngabafazi
2a ogogo ngogogo
3 umlilo ngumlilo
5 ilizwe yilizwe
9 inja yinja
Sizaqala lapha kuviki ezayo
