uMthunywa
LIFIKE ledlula ikhefu lapho inengi labantu elalikhangelele ukuthokoza libuthene ndawonye lezihlobo labangane kungakho-ke kwaba lokuphithizela okuthize ndawana zonke zelizwe.
Isikhathi lesi bekuyisikhathi esilokuphithizela ngoba abantu besenza amalungiselelo okuthi bathokoze ngekhefu. Abanye abantu ngabalungiselela ukuthi benze amadili besebebiza izihlobo labangane kuthi ke abanye ngabalungiselela ukuthi bavakatshe.
Kuyadanisa ukuthi ngalelikhefu banengi abalahlekelwa zimpilo zabo. Impilo yomuntu yinto eqakathekileyo njalo injengembodlela ngoba yiloba yisiphi isikhathi umuntu kungakhathalekile ukuthi ngubani owangaphi angasitshiya.
Zinengi izihlobo zethu kunye labangane ezisitshiye ngesikhathi sekhefu leli ebesicabangela ukuthi sizathokoza lazo. Ngubani obecabangela ukuthi ikhefu leli lizakwedlula lezinye izihlobo? Kungakho ke kuqakathekile ukuthi abantu bahlale bengabaqapheleyo ikakhulu nxa kuyikuthi batshayela izimota yiloba yisiphi isikhathi.
Kuhle sibili ukuthi abantu bazithokozele nje kodwa asikwenzeni lokhu sibeka amalawulo.
Banengi abantu abathanda ukuzithokozisa kumbe ukuzilibazisa ngokunatha utshwala kuthi ke abanye vele babonakala bebambe imbodlela ngasikhathi sonke kodwa kuhle ukuthi sikhumbule ukuthi nxa siqeda kunatha sizakuyatshayela imota kumbe sizakuba ngabantu abenza izinto nje bengacabanganga.
Abanye bazakuthi besuka ekunatheni imigqomo lemigqomo yotshwala besebewakhalisa amakhiye beqonda ukuyatshayela imota igcwele abemuli phakathi bekhohlwa ukuthi uma banganatha kusuka kube nzima ukuthi batshayele ngobuciko besebezibeka kunye lemuli zabo engozini.
Phela abantu abanengi sebejwayele ukuzitshayelela imota ngemva kokunatha, vele kuyinto abayenza nsuku zonke. Kodwa ke kukangaki lapho esitshelwa khona ukuthi kuyinto engalunganga ukuthi umuntu onathe kakhulu atshayele imota.
Phela abanye bangadakwa bayaqala ukugijima badlulise amalawulo emgwaqweni okuyikho okucina kubangela ingozi ezinengi.
Nyakenye ngenyanga kaMpalakazi abeTraffic Safety Council of Zimbabwe (TSCZ) baveza ukuthi abantu abafa kungozi zomgwaqo kusukela ngenyanga kaZibandlela kusiya kuLwezi zakhwela nge-15 phesenti nxa kuqathaniswa lalabo abafa ngomnyaka ka2017. Kulabantu abangu-1 855 abalahlekelwa zimpilo zabo ngalesisikhathi.
Amanani la ayadanisa kakhulu ngoba inengi lezingozi lezi zibangelwa ngabantu abatshayela izimota bedakiwe yikho nje kufanele umkhuba lo uphele emphakathini.
Kungumbono waleliphephandaba ukuthi kubekwe imithetho eqinileyo yokuthi labo abatholakala betshayela benathile baphiwe izigwebo ezinde kumbe baliswe ukutshayela futhi imota impilo yabo yonke ukuze kuqedwe lumkhuba osudlule lemiphefumolo eminengi.
Bakwethu impilo iyinto eligugu kungakho ke kumele sizinanze izimuli zethu kunye lezinye izihambi ngesikhathi sihamba emgwaqweni.
