uMthunywa
AMANDEBELE ngabantu ababenanzelela kakhulu okwenzakalayo empilweni zabo. Ngabantu ababethanda izifuyo zabo njalo bethanda lokunanzelela imvelo abahlala layo.
Yikho bakunanzelela ukuthi ithendele elihle ngelikhala ligijima. Njengabazingeli abakhulu babekubonile ukuthi ngelihlakaniphileyo ithendele elikhala ligijima kulaleli elithi libona isitha likhale lindawonye lize life. Bakufanisa lempilo yomuntu-ke lokhu ukuze bakhulisane, bakhane njalo babambane.
Basisebenzisa-ke lesisaga ukuxwayisa amavila ukuthi hatshi akumelanga umuntu ahlale phezu kwezandla, akumelanga ukuthi umuntu akhale ethi uyalamba, kasukume aziphandele, imuli yakhe idle.
Inengi labantu emadolobheni kabasasebenzi ngenxa yokuvalwa kwamankampani. Lokhu kubangelwa yisimo selizwe njengoba lemakhaya kuselani njengoba lezulu lingasani njengakudala okwenza lendlala layo izithaphele ebantwini.
Abantu bonke laba abasemadolobheni abangasebenziyo labanye abasebenzayo kodwa iholo labo lincane baphila ngokuziphandela, bangamathendele akhala egijima. Yibo lababantu abathengisa amatamatisi emkambo, bathengise ngitsho lempahla etshiyeneyo emgwaqweni, yibo njalo abagada amabhasi lezitimela besiya le lale besiyathenga lokhu lalokhuya besiyathengisa emadolobheni.
Yiyo njalo linyelane egcwele ezilindweni zabotshova ethengisa iziwiji, ngitsho labantwana besikolo inengi ngamathendele akhala egijima. Kuphunywa esikolo nje kugijinyelwa ezilindweni zamabhasi kuyiwa thengiswa izinto ezitshiyeneyo ngoba elihle ngelikhala ligijima.
Uma bengasakwenzanga lokhu umangoye uyalala eziko, uma eselala eziko akusahlaleki ekhaya. Yibo-ke laba abaphenduka imihambuma bexotshwa liphango emakhaya. Yiyo imihambuma eluzulane emadolobheni eminye esiyiziqhwaga ezihamba zithathela abantu imali kanye lokudla kwabo ezitaladeni. Yibo njalo laba abahlupha abadala emitshoveni bedinga imali.
Loba nje elihle kungelikhala ligijima akhona asephambanisa amanye. Sokulobuqili lobugelekeqe osobandile ikakhulu endaweni lezi ezokuthengisela. Sekukanengi sisizwa abantu bekhala besithi batshayelwe izikhwama besiyagada imitshova eGodini. Banengi njalo ikakhulu omama abathi bayathethiswa bahlambazwe besiyathenga amatamatisi emkambo.
Ubudlwangudlwangu lobu obusemkambo sebukhule kakhulu. Yikho lapho osekuthengiswa khona lempahla zethu ezitshontshwa ezindlini.
Yizo-ke lezi zigelekege esezenze uHulumende waquma inyawo zamathendele akhala egijima ngokubhidliza indawo abaziphandela bekhona. Angithi vele kuthiwa zonelwa mvunye.
Abantu kumele bafunde ukuziphandela ngendlela engaqilibezeli abanye abantu. Akulamuntu ozondayo nxa omunye ezithengisela amatamatisi akhe kodwa kubuhlungu ukubona irediyo yakho ithengiswa egcekeni emkambo ungeke watsho wathi ngeyakho. Asikudelela na lokhu?
Ngakho sithi kuhle ukubona uHulumende ezama ukusilungisela okwenzakala ezitaladeni zethu ngoba besekunyanyisa lanxa singasola okwenziwa ngoMakhokhoba ngoba bona-ke becina bethatha impahla zabantu ngendlela ehlasimulisa umzimba. Lokhu abakwenzayo kulakho ukuphathisa abantu ukuthi bahambe bekhululekile ezitaladeni.
