uMthunywa
Imbongi nguDedani Moyo
Isihloko senkondlo — Phaphama kusile
NXA umuntu etshelwa ukuthi aphaphame uyabe ephakathi kokulala okukhulu abantu baze bathi ulele obukaBhuka.
Umuntu lowo uyabe ejunywe yibuthongo obukhulu abesevuswa ngomunye emtshela ukuthi kavuke ngoba sekusile.
Lapha kulinkondlo lanxa sesizwile ukuthi lo ovuswayo angabe ephakathi kokububhuqa ubuthongo kodwa kungaba ngumfanekiso njalo.
Umfanekiso esiwubona ngelihlo lengqondo ngowomuntu osekhulile kodwa engaziboni ukuthi usekhulile ngoba elokhu esenza kumbe edlala imidlalo yabantwana. Kulomuntu ozama ukumvusa othi kaphaphame azibone ukuthi usekhulile. Kaqedakali akwenzayo lo umuntu yikho lo omvusayo umtshela ukuthi ake ahlale phansi azikise imicabango yakhe.
Nxa kuthiwa lumuntu azikise imicabango yakhe kutshiwo ukuthi kazame ukucabangisisa kakhulu ngempilo yakhe.
Uyaxwayiswa lumuntu ukuthi kavule inkophe esekungathi inkophe lezo bezivale amehlo wehluleka ukubona izinto kuhle. Uyatshelwa njalo lumuntu ukuthi kavule amehlo kumbe ingqondo yakhe ukuze akhangele emuva abone umango wempilo asewuhambile lebanga asekulo lamhlanje.
Nxa amehlo okukhalipha esevulekile kumele akhangele phambili lapho ayakhona. Ubelele obukaBhuka lumuntu engaboni lapho avela khona, lapho akhona khathesi lalapho ayakhona okuphambili. Kanakile ngempilo yakhe lumuntu ovuswa phakathi kobukhulu ubuthongo. Sizwa kuthiwa ulibele ngamandlwane umdlalo wezingane. Lokhu kuveza sobala ukuthi uzikhohlelwe lumuntu ngoba udlala imidlalo yezingane yena engasingane.
Iyambuza imbongi ngalokhu akwenzayo, “Kodwa wenzani? Uchithelani isikhathi?” Lokhu akwenzayo lumuntu uzichithela isikhathi, kavuke ngoba akukho muntu ozamtshayela insimbi yokuthi avuke. Iyagcizelela imbongi ngokumtshela ngemibuzo engadingimpendulo ukuthi usekhulile, kungani elokhu efuna ukukhokhelwa. “Usukhulile kanti wenzani? Ufunelani ukukhokhelwa? Wen’ usukhulile.”
Usekhulile lumuntu kasadingi kukhokhelwa ngoba usekwazi okufunekayo, usekwazi okudingakalayo ngaye.
Iyagcizelela njalo imbongi kumbe lo okhulumayo kulinkondlo ukuthi kaphaphame ngoba kakho umuntu ozamtshayela insimbi ukuthi azibone ukuba usekhulile njalo akusela muntu ozamenzela izinto, konke sekuqondane laye. Yikho okudingakalayo ukuthi azibone ukuthi usekhulile usedlule kuzinga lobuntwana sekumele azenzele izinto ngokuzicabangela.
Uyatshelwa ukuthi kavuke lumuntu ngoba lesikhathi laso kasimanga ndawonye siyahamba yena elokhu engananzeleli ukuthi kasimanga. Kancane kancane umangoye kuthiwa uyasidla isikhathi. Yisitsho lesi esiveza obala ukuthi isikhathi kancane kancane siyaphela kungasikho ukuthi sidliwe ngumangoye. Umangoye lo uqale ngokudla imizuzwana, walandela ngemizuzu. Kusenjalo uhahabela amahola.
Ngalokho-ke kuthiwa kavuke lo oleleyo, avuse inkophe ngoba kungelamuntu ozamtshayela insimbi yokuthi kavuke. Uyakhuzwa njalo lumuntu ukuthi angabi elokhu ethikaza, esikiza njengonwabu. Umbuzo omqoka ngothi,
“Ubuyiselwa yin’ emuva? Awubaboni yin’ abanye? Ulindele bani? Ozabuya nini? Evela ngaphi? Ekuphatheleni?
Okukhona lapha yikuthi akukho muntu ongamnceda ngoba yena uzilalele kavuke kubuthongo lobo ngoba sekusile.
Kavuke lumuntu ngoba akula ozamtshayela insimbi yokumvusa. Kavuke azenzele izinto hatshi ukuba ezenza umntwana ethi uzakwenzelwa ngabanye.
