uMthunywa
Ugwalo — Ugqozi Lwezimbongi
Ziqoqwe zahlelwa nguP Mpofu
Ugwalo ludindwe yiMambo Press Ibambene leThe Literature Bureau
Imbongi nguFlorence Dube
Isihloko senkondlo — Ubuhle Behlobo
KUHLE bafundi ukuthi nxa ulungiselela imihloliso ube ufunde wazwisisa inkondlo ezinengi. Lokhu ukwenzela ukuthi umbuzo ungaze ubuye ngayiphi indlela uyenelisa ukuwuphendula.
Kuqakathekile lokhu ngoba impendula elungileyo ngesekelwe zimvava ezivela kuleyonkondlo oyikhethelweyo kumbe oyikhethileyo wena ngokwakho.
Ngalokho zamani ukuthi lihlaziye zonke inkondlo ezikusilabhasi. Lanxa lingaxoxanga ngazo zonke ekilasini wena zama mfundi ukulandela amaqhinga eliwafundisiweyo ukucubungula lokuhlaziya ezinengi. Lingenza njalo umhloliso wezinkondlo uzabalula. Lamhlanje ngikhethe ukuthi sihlaziye ekaFlorence Dube ethi, “Ubuhle Behlobo” njengokutshengisiwyo ngaphezulu. Ngilethemba siyalazi sonke ihlobo. Kudala bekungela muntu ochasiselwa ngehlobo ngoba phose wonke umuntu ubekhululela emakhaya lapho okulinywa khona njalo okulula ukubona izibonakaliso zehlobo.
Kungasenani imbongi isivezela ubuhle behlobo lapha. Imbongi iqala ngokusitshela ukuthi iyayizwa endala eyejuba ingoma. Lokhu yikukhala kwejuba lithokoza ngoba ukudla kukunengi. Yisikhathi sehlobo phela lesi.
Nxa likhala lijabula imbongi ithi lokho yingoma. Ayakhala kakhulu amajuba ngesikhathi sehlobo ngoba ukudla kukunengi. Yiso isikhathi lapho abekela khona abelamaphuphu abantwana. Nxa ekhala esenzenjalo amajuba imbongi ithi ayayiqhuba eqakeza ezihlahleni zamaphane.
Ngesikhathi sehlobo lotshani labo bunengi obuluhlaza othi nxa kuvunguza umoya benze umsinjwana yikho imbongi ithi ibuzwa bunyeya utshani. Ibenza samuntu utshani ngoba nguye onyeyayo umuntu. Ibunika isisindo utshani nxa sekungathi buyanyeya njengomuntu.
Nxa ibukhangela utshani imbongi buyayihawula okutsho ukuthi buyayihawulisa ngoba ngesimo sabo vele bucakile utshani. Ngesikhathi sehlobo kwenile egangeni kumbe ewatheni. Lulemithunzi ngoba izihlahla zivathile amahlamvu. Ngenxa yemithunzi le iyanyonyoba imidandanyane.
Imvelo yonke ijabule ngesikhathi sehlobo ngoba impoko lempokwana lazo ziveza amatshako. Imbongi ithi iswela ingoma emnandi ihlale phansi ibuke ubuhle balo ihlobo. Ihlezi injalo imbongi ithi isukunyiwa yikuxokozela kokusomelana kwamaxoxo. Ngesikhathi sehlobo amanzi manengi okwenza lamaxoxo ajabule ngoba wona aphila kuhle emanzini. Iwenza samuntu amaxoxo lawo imbongi uma isithi ayasomelana wona kuyikukhala kwawo.
Imbongi ithi ima phansi kwesiziba imomotheke kodwa ingahleki kwezayo indlebe ihlabuse eyigxamuzi ingoma amaxoxo. Ngenjabulo elayo imbongi umsindo owenziwa ngamaxoxo uyingoma ehlabusayo kuyo. Nxa ikhangela ekhunjini imbongi ibona inqodi lemizi kunyathelana okutsho ukuthi kunengi kujabula phakathi kwamanzi. Sokukhahlele lokhu yikho imbongi isithi kuphakamise izandla. Nxa ibona konke lokhu iyachelesa imbongi ibona ubuhle behlobo.
Lengoma yezibungu layo iyayijabulisa imbongi phambi kwayo ithi ziyaviyoca ilalele ingoma yezidlonono nxa zikhala zisenza umsindo. Nokunjalo lezifuyo lazo ziphumile zichakile enkalweni zezintaba ezinciphileyo lezibanzi. Ezihotsheni ezinde leziluhlaza ayabhonsa amankomokazi ebhonsela ukusengwa kunye lokumunyisa amankonyane.
Ngokunjalo nxa kusenzakala lokhu imbongi izwa ubuhle behlobo. Phezu kwedwala elibanzi idwala imbongi iyama ikhangele ibone amasimu aphuphumayo ngehlobo ngoba ibona indindilizana zamajodo kanye lomumbu ubophile utshayana izandla emasimini.
