uMthunywa
Silo Gladmore Ncube
ABADALA babumba isaga esithi “Guga sithebe kade wacholela” ngoba benanzelele ukuthi umuntu uyakhula afike esigabeni sokuthi ezinye izinto akhule ezenza kasazenelisi ngakho ithuba sekumele livulelwe abancinyane.
Mahlabezulu leli iviki sixoxisana ngalaba abadala abangafuni ukukhula abafuna ukuhlala bebancinyane bezenza ontanga.
Njengoba nje ulimi luguquka sekudume isimanje manje khathesi esikhulunywa kakhulu ngontanga okuthiwa yi-slang. Lolu ulimi seludale ukuthi inhlonipho okumele inikwe abantu abadala itshabalale ngoba beziphatha njengabo ntanga okwenza kube lobunzima ekwehlukaniseni umuntu omdala lomntwana.
Thina besazi ukuthi umuntu ongumama ugqoka ngendlela ehloniphekayo efihla amathanga lamahlombe kodwa lezi insuku konke lokhu akusekho ngoba uthola umuntu wesifazana ongakuzala etshaye isigcebhezana ehamba ezitshila edolobheni kungabi lomehluko lomntwana omncane.
Bona laba omama abanje ubathola bezigcobe ubuso kwabanzima uthi umbingelela ngenhlonipho umuzwe esithi “bhudas ungangibiza sistez”.
Kambe sibili umuntu onje engavuma ukuthi uyakhula, abafana abancane bacina belandela bephosela amazwi azonde agane unwabu esithi uyadelelwa kungenjalo. Vele bayalandela abafana ngoba uzenza untanga wena ugugile. Bakwethu ubuntu buyadingeka, wamukele indlela impilo ehlelwe ngayo. Umuntu uyaguga, vele kunjalo, yimpilo asikwamukeleni.
Iziga ezinje zikhona njalo kwabanye obaba obazwa besithi bona bangamajaha. Kambe sibili ungathi ulabantwana labazukulu ufune ukuba ubizwa ngo-jeki.
Okhulu abanje bavame ukutholakala emabhawa betshona phansi phezulu bebiza abantwana abangaba ngabazukulu babo ngo-mjida. Kambe sibili uyabe usucabangani ungumuntu omdala useqa ilanga lize liyephuma njengabontanga wena umdala.
Bakwethu vele impilo injalo asifundeni ukukhula sekele ukuzibiza ngabo-masalu labo-topi ngoba lokhu yikho okwenza ukuthi abantwabethu besidelele ngoba becabanga ukuthi silingana labo.
Lani bontanga fundani ukuthi lehlukanise lingavumeli laba abantu abadala abazenza ontanga bedlale lani ngoba yikho esicina sisizwa khona ukuthi umfanyana seyendiswe yisigogwana. Kuhle ukuthi siqaphele empilweni ngoba labo abangavumi ukuguga yibo abacina bephatha imikhuhlane engapheliyo.
