uMthunywa
Silo Cornelius Luphahla
SASIZWE amaxhegu asemxhiliba ethi intandane enhle ngumakhothwa ngunina kodwa isimanga yikuthi khathesi sokukholelwa ukuthi uthango ludla amakhomane. Lokhu sikubona sobala ikakhulu ezikolo, nanko phela ababalisi benza izimanga, bahlanyisana labantwana besikolo kuthi abanye ngabababhinyayo.
Kusenjalo abaphathi bezikolo labo baza ngolunye uhlangothi bangenele imali yesikolo bayitshaye bayilobise.
Besasangene bephicekile abazali nampo njalo ababalisi bethutsha ngolunye njalo uhlobo bebhuqa abafundi ngoswazi bebabalisele ezinzima. Kambe induku yake yawakha nini umuzi bakwethu?
Ngikhuluma nje izikolo ezinengi kazithuthuki ngenxa yokudliwa kwezimali zesikolo sokuze kudala ukuthi abantwana bezonde ukufunda ngoba befundela phandle njalo bengelazitulo zokuhlala. Abanye abantwana kabafundi ngenxa yokuswelakala kwemali yokuhlawula esikolo kuthi nxa kube lenhlanganiso encedisa abafundi abanjalo kwesinye isikhathi umphathisikolo uyayihlangabeza layo abantwana bengafundi.
KweleGwanda izakhamizi bezikhala ezimathonsi ngenxa yomphathisikolo okubikwa useleminyaka ethize ehlawulisa abazali izimali ethi ngezokwakha isikolo esitsho esenga ezimithiyo esazi ukuthi ujonge ukuzivulela ibhizimusi yakhe ngemali le. Khathesi lesosikolo asilantuthuko ngitsho noma nje kulenhlanganiso ebezizama ukusithuthukisa kodwa umphathisikolo lo ubeyihuquluza yonke imali le.
Zingaki izikolo ozwa kuthiwa umbalisi uthandana lomntwana wesikolo? Kambe umfundi uzaphumelela njani nxa esebona umbalisi njengejaha lakhe? Angithi umntwana uzabe sezicabangela indlela obephathwaphathwa ngayo ngumbalisi lo engasezwa ngitsho lakufundiswayo.
Kambe ngubani ongayizwanga indaba yombalisi wesikolo esiseNyamayendlovu obesephendule umntwana wesikolo isigqili socansi nanko phela eze wambhinyela ekilasini. Kambe yimpilo bani le esisenziwa ngabanye ababalisi?
Khona kusuka kubenzima ukuthi umntwana ale umbalisi ngoba emesaba njalo ethi mhlawumbe uzathola udumo kanti uzidonsela amanzi ngomsele.
Ekadeni sasisazi ukuthi umbalisi lomntwana wesikolo kufana xathu lomzali lomntanakhe. Asazi ukuthi yisiphi lesisilwangulwangu esesilwanguze loluchago akade luluhle lumhlophe kanjeya.
Lani bafundi vulani amehlo lingafani lenhlanzi ezithiywa ngezikudlayo. Umbalisi ufana lomzali wakho ngakho ungamngenisi esikhwameni sakho kodwa mtshengise inhlonipho ukuze abelenhloni noma esebuswa yimimoya emibi.
Kubabalisi bonke kasazini ukuthi umntwana wesikolo ngumntanakho ngakho othandana lomntwana wesikolo kufana lokuthi uthandana lomntanakhe. Lokhu kufana xathu lenkukhu enatha amaqanda ayo. Ngakho inkukhu le iyatshiswa umlomo ukuze ingaqhubeki kumbe iyabulawa ngoba ayilakusasa enhle.
Njengoba sokungumkhuba ikakhulu kubabalisi ukuthandana labantwana besikolo, ngeqiniso bazaphelelwa yimisebenzi babuye baphelele emajele ngoba lokhu kuyinto engalunganga. Sebenzani ngobuqotho babalisi, lakhe ikusasa labantwana lingaze laliguguda sibhekile.
