uMthunywa
Philisani Moyo
Amaphutha ajayelekileyo ekukhulumeni isiNdebele
SALIBONANI bontanga. Yebo ngiyazi lizibuza imibuzo eminengi ngalesisiqendu engisilobileyo njengoba lokhu ngokwakuqala ngqa ukulilobela sifundisana ngolimi lwesiNdebele. Sizakuba sonke okwesikhathi eside nxa uMdali evuma, sifundisana isiNdebele kubanga lemfundo yaphansi.
Isikhathi sekhefu sesifikile sesizake siphumule okwesikhatshana kodwa lokho akutsho ukuba abantu sekumele bajikele izingwalo emilindini yamagundwane. Phela inengi lethu sasidlale size sikhohlwe ngitsho lemisebenzi yesikolo esiyiphiwa ngababalisi ukuba siyenze ngekhefu. Kuthi-ke sezizavulwa umuntu kuyikho ephaphama kungasela sikhathi. Kasikwenqabeleni lokhu bantwana senze izinto zethu kusaselesikhathi. Njengoba silungela ukungena kukhefu ngizathanda kesifundisane ngolimi sikhangela amaphutha ajayele ukwenziwa ngabantu abanengi abadala labancane nxa bekhuluma isiNdebele.
Ekukhulumeni isiNdebele abantu abanengi-ke sebafaka ulimi olungaqondanga enkulumeni okuthiwa yi-slang ngesiLungu, ikakhulu abasakhulayo. Kuqakathekile-ke ukuba sizame ngamandla wonke ukukhuluma isiNdebele esiqondileyo sibuye njalo siqondise labo abenza amaphutha.
Nanka amaphutha enziwa ngabanengi:
1.Ngicelani ibhora lami ngihambe.
2.Bekuthiwe ngizocela impuphu ngugogo.
3. Asambeni emagrosa siyethenga iziwiji.
4.Ngisake ngiyewatsha impahla zami emfuleni.
5. UThemba bamtshayile ngumamakhe izolo.
6. “Sengihamba mama.” “Worayithi mntanami.”
7. Ubhudwami selendevu ezinengi efesini.
8. Usisi wami ungithengele i-drink eqandayo.
Impendulo
1. Ngicela ibhola lami ngihambe.
2. Kuthiwe ngizocela impuphu ngugogo.
3. Asihambe esitolo siyethenga iziwiji.
4. Ngisake ngiyehlanza impahla zami emfuleni.
5. UThemba utshaywe ngunina izolo.
6. “Sengihamba mama.” “Kulungile mntanami.”
7. Umnewethu uselendevu ezinengi ebusweni.
8. Udadewethu ungithengele inamunede eqandayo.
Sizaphinda sihlangane ngeviki ezayo sesiqhubeka ngalesi sihloko.
