uMthunywa
BAKWETHU njengoba lisazi ukuthi iphephendaba likazulu lidume ngezimnandi, kule iviki lize lazo njalo. Nanko phela lamhlanje liphethe iNsukamini yodumo, iqembu lomculo kamaskandi elidabuka khonapha koMthwakazi.
Kaliculi nje leliqembu inyoni yezulu ingumfana.
Mthwakazi kaNdaba yazi ngcono ngeNsukamini yodumo le, nansi ingxoxo eginyisa amathe phakathi kwentatheli yephephandaba likazulu uCornelius Luphahla (CL) lejaha elimajaha mabili uChristopher Ncube (CN) onguye umholi waleliqembu. Kayitshayi isiginci lendoda yakoNcube iyaphoxa bo.
CL: Akuthi fahla ngamafitshane kuMthwakazi jahelibanzi ukuthi wena vele ungubani njalo iqembu lenu leNsukamini liqale nini?
CN: Mina ngazalwa ngomnyaka ka 1986 esibhedlela seMaphisa eKezi kwathi izifundo zami zebanga laphansi ngazenzela esikolo seMariniha Primary. Ngo2001 ngasuka ngayafunda uFomu 1 eSt Annah Secondary School.
Ngasuka ngaba lomnyama ngoba abazali bami babhubha ngaswela ongangibhadalela imfanelo zesikolo ngekela ukufunda nginguFomu 2 ngo2002.
Kwathi ngo2005 ngasuka ekhaya ngaya kweleSouth Africa lapho okwathi ngo2013 ngahlangana labangane bami saqala ukucula. Ekuculeni lapha singamalunga angu-8 agoqela mina engikhulumayo, uBheki Nsizwana Ngwenya, uSiphathisiwe Ncube, uThemba Ncube, Mesiya Dube, Godknows Ndlovu, Talent Dube loPrimrose Dube. Phakathi kwethu lapha kulamantombazana amabili kuthi amajaha ayisithupha.
CL: Tshela abantu Nkatha ukuthi njengeqembu selake lakhipha idlalade na njalo abantu bathini ngomculo wenu lo?
CN: Thina njengeqembu leNsukamini sesakhipha amadlalade amabili. Elakuqala ngelithi Iqhawe likaMhlahlandlela esalikhipha ngo2013 salandela ngelithi Lukhulu luyeza. Ngakho khathesi sisalungisa iDVD ukuze abantu bazibonele ukudla kwamehlo abahlala bekuzwa ngelika bathi.
Kulo umculo esiwuhlabelayo abantu bayajabula njalo bayawuthakazelela kakhulu bathi sivuselela amasiko lobuntu bukaMthwakazi ngakho basikhuthaza ukuthi siqhubekele phambili ngomsebenzi lo.
CL: Njengeqembu landise ukutshayela ngaphi ingoma zenu?
CN: Thina sisebenzela kweleSouth Africa ngakho sandise ukutshayela ingoma zethu khona. Sasiyetshayela endaweni ezifana leNatali, eGoli, sasitshaye njalo leBotswana kanye lakithi khonapha eZimbabwe. Ekutshayeni kwethu sandise ukunxuswa emitshadweni, emidlalweni etshiyeneyo kanye lemikhosini etshiyeneyo.
CL: Ngaphandle kokuhlabela misebenzi bani eliyenzayo njengoba lingahlali elizweni lakini?
CN: Thina ngaphandle kokuhlabela siyasebenza ebaLungwini okuyikho esihamba sibona khona indawo zamasiko besesisungula izingoma ngazo. Okunye njalo siyazisebenza njengoba sisakhasa emculweni sibona kungcono ukuzisebenza ukuze senelise ukondla imuli zethu.
CL: Bunzima bani eselihlangane labo emculweni njengeqembu likamaskandi.
CN: Njengoba iqembu lethu lingelokuqala kwelakithi ukucula umculo kamaskandi sathwala nzima kakhulu silisungula ngoba lalingathi alamukelwa kweleSouth Africa kanye lakithi. Lokhu kwakungenxa yokuthi kithi umculo lo wawungajwayelekanga kuthi kweleSouth Africa babesithi asisibo bakhona. Kodwa ngokuqinisela khathesi sesisamukelwa ndawo zonke.
Olunye njalo uhlupho esihlangana lalo yikuthi bakhona abathatha umculo wethu ngendlela engekho emthethweni bawuthengise ngentengo ephansi siphethe sisehluleka ukuqhubeka kuhle ngenxa yokuswela imali njengoba abantu bayabe bengasathengi kithi bethi kuyadula.
CL: Nkuthazo bani oyipha abaculi abasacathulayo njengoba suke wabubona ubunzima bokucula?
CN: Kubaculi abasacathulayo ngithi kabaqinisele noma kunzima bengadeli ukuze baphumelele. Okunye njalo ngithi abazihloniphe babuye njalo bahloniphe umphakathi ukuze bahlonitshwe njalo bathole abalandeli.
