Isandiso siyaqhutshwa

19 Jul, 2018 - 00:07 0 Views

uMthunywa

3. Ukwakhiwa kwesandiso esabizwaneni senani

Ekwakheni isandiso sendawo ngesabizwana senani lesosabizwana sisetshenziswa lesandiso esakhiwe ngesabizwana soqobo kanje: kimi ngedwa. U-kimi yisandiso sendawo esakhiwe ngesabizwana soqobo /mina/. U –ngedwa yisabizwana senani.

Lezi ezilandelayo ziyafana lesibonelo sethu esingaphezulu kanje: kithi sonke, kithi sodwa, kini lonke, kuwe wedwa, kuzo zonke, kini lodwa, kulo lonke, kuye yedwa, kubo bonke, kubo bobabili, kithi sobabili, kuyo yomihlanu, njalonjalo.

Nanzi ezinye izandiso esivame ukuzisebenzisa: kude, enhla, eningizimu, endle, phandle, emuva, phambili, phezulu, phakade, eduze, phansi, phetsheya, phezu, phakathi, njalonjalo. Kuqakathekile ukuthi abafundi benelise ukuzibona emitshweni lezi zandiso kanye lokwazi ukuzisebenzisa emitshweni.

4. Ukwakhiwa kwezandiso kusabizwana sokuchasisa. Kunzima ukuthi abafundi bazwisise lesi sandiso nxa bengezwisisanga isabizwana sokuchasisa. Lesi sabizwana sisukela kusichasiso. Sichaza isichasiso njengegama elichaza usobizo emutshweni njalo limlandela. Nxa isichasiso sesiguqukile singasamlandeli usobizo esimchazayo siba yisabizwana sokuchasisa kanje: Emnyama inkomo ihlatshiwe. Ubuyile omfitshane. Bamtshayile omncane.

U –emnyama yisichasiso esandulele ibizo inkomo echazwayo, Ngalokho-ke liyisabizwana sokuchasisa.

Omfitshane yisabizwana sokuchasisa ngoba simele ibizo elichazwayo kodwa lingaqanjwanga emutshweni lowo. Omncane yisichasiso esingumenziwa emutshweni njalo siyisabizwana sokuchasisa. Kusichasiso/ abade/ isandiso sendawo ngu – kwabade. Kusichasiso /amatsha/ isandiso sendawo ngu – kwabatsha.

Esikuphawula lapha nanku: (a) Nxa isichasiso siqalisa ngonkamisa a- loba e- isandiso siqalisa ngo- kw-. (b) Nxa isichasiso siqalisa ngonkamisa o- isandiso siqalisa ngo–k-.

Share This:

Sponsored Links

Survey


We value your opinion! Take a moment to complete our survey

This will close in 20 seconds