uMthunywa
Indlela yokuqala
Njengoba isabizwana soqobo sibunjwa ngamalunga amabili – isiqalo lesiqu, singatsho ukuthi isabizwana soqobo sakhiwa ngesiqalo lesiqu. Izibonelo: mina > mi + na – mi –yisiqalo, na –yisiqu. Sona > so + na – so – yisiqalo, na yisiqu.
Indlela yesibili
Isabizwana soqobo sakhiwa ngokuhlanganisa isivumelwano senhloko lesakhi sesabizwana soqobo u “o” lesiqu u-na.
Izibonelo:
Isigaba Isivumelwano Isakhi Isiqu sesabizwana Isabizwana
Senhloko sesabizwana soqobo soqobo
Soqobo
2 ba- + o + -na = bona
5 li- + o + -na = lona
8 zi- + o + -na = zona
9 i- + o + -na = yona
Nanku esikunanzelelayo:
Nxa isivumelwano senhloko singungwaqa lonkamisa, nxa sihlangana lesakhi sesabizwana soqobo, unkamisa wesivumelwano senhloko uyasuswa indawo yakhe ithathwe yisakhi u –“o” kanje:
s(i)- + o + -na = sona; l(u)- + o + -na = lona.
Nxa isivumelwano senhloko singunkamisa siyahlangana lesakhi sesabizwana soqobo. Ngenxa yokuthi elimini lwesiNdebele onkamisa abalandelani, unkamisa oyisivumelwano senhloko uguquka abengusingankamisa kanje: (i-) + o + -na = yona; (a) + o +na = wona
Usingankamisa (y) + o +-na = yona; (w) + o + na = wona.