uMthunywa
Pathisa Nyathi
UCHELESANI wanombela idwala elibanzi njalo lilide. Waqala ukuliqansa, kancanekancane waze wasifinyelela isiqongo. Lapha-ke usekhefuzela lodenda selumkhama. Ukhafula aze aphose aphele umoya. Nango ehlala phansi ezidela ukuze akhokhe umoya. Uyawuzwa lomoyana oqandayo lapha okuphakeme khona. Akufani langale phansi obekuhangula kukhanzinga impabanga yexhegu.
Uyawukhangela umfula loya okude le. Uyawazi lokuthi nguMalunde lanxa nje engazi ukuthi lelobizo laphiwa lumfula kwenzenjani. Wazi kuhle lokuthi amanzi awo uwathela kuWovi yena okuzakuthi athele amanzi akhe kuThuli emveni kokuba esehlangane loMtshelele loMaleme leminye eminengana. Nxa elapha ami khona uwabona kuhle amanzi kaMalunde. Ayahlokoma. Ayabila. Agola intethe belu.
Uyakwazi lokuthi le inyanga nguMabasa, umqando ususondele abanengi sebetheze babuthelela amabonda embondo lamaphane. NguMabasa ngakhona ngoba isibaswa imililo ukuze ithibele kude intshongolo eyande ukukhapha yonale ephezulu ethe ithwasa yabonakala ukuthi ichithile. Bayincome ngakhona lapho bethi,
“Kholiwe hamba lomkhuhlane!” Abakhunkuli kabathandi ukuthi baphikisane lonyezi. Uyabaceba phela osekungenza bathiwe xhaka njengalokho okwenziwa nguyisemkhulu kaChelesani lapho elele eMagwe emzini wakoMaphosa. Wathi esekuthe xhaka okungumfanyana okwakutshiye ugogo wakho emnyango kwawuqhunza kwaze kwachaza ukuthi kuhamba loSizelabo.
Wenela ukuthi akuthi xhaka okungumfanyana kwahle kwasiqhunsa kwakhohlwa lokuthi lesi yisikhathi sokuthula, abantu bayahoqa. Baphumule nanku phela bebezikhuza lanxa nje sekunguMabasa. Bathi bona akulahlwa imbeleko ngokufelwa. Ithemba livele kalizange kelifuthelwe kude le. Nampa labo abaqhubeka belokhu behlakula lanxa kwasekomile qha emasimini lobunengi bomlimela sewakhothama. Lenela ukufika ngesikhathi esingaziwayo yavuka imfe. Savuka lesikhothama ngaphandle kwawo umumbu owakhothama kokuphela. Imfudu sezibonakale zabanengi. Amavimbandlebe lawo athi niki ahlale phezulu kwamakhowa aseqhezule umhlabathi.
Ngitsho lentanga zamajodo, ezamakhomane, ezamathanga kunye lamakhabe sezihlanzile. Bazakudla abaqina ngokuthemba basebenze bengelakho ukudela. Nanku phela lezifuyo zabo sezihuda ngoba zidla ihlungu leli eselikhona. Zibhonsa lapha umoya uthobeke ngokujabula. Uze lapha uChelesani ukuthi azethapha ngamehlo umhlambi wakhe. Ngenyanga edluleyo ubebala amathambo, ikakhulu imbambo. Ungaphika umbe phansi ukuthi lo umhlambi wawusubangwa lenhlabathi. Amanqe ayeseqale ukunxusana lokubuthana ebona idili eselisondele.
Kanti manqe ndini kalibuzanga elangeni. Izulu ngumaguqula. Imifula leya ebizombazomba iveze amazinyo lamhla igeleza amanzi acwebekileyo. Emikhunjini ayo le imifula kuluhlaza tshoko. Intethe zeqa ziveze amangqondo aqhafazayo.
Inkunzi yakhe seyaba siyisiduli esicwazimulayo. Ibhonsa lapha kuthintitheke umuhlwa ezihlahleni. Ithi nxa ibhonsa kusinsitheke phansi. Yindabulavalo yomdumo. Ithi nxa isilanda isiduli isenze imihlola sisale sinqunu umuhlwa usetshatshalazini. Yenamile impilo. Amankomokazi afulathela agwabe ngemvelo edabula amankonyane.
Bekuyisiphithiphithi nje ngeviki elidluleyo inkunzi sezisondela zincencetha zichila amakhala zithungatha lawo amankomokazi asedabule. USigeneri loSitabataba abebengabangane sebeyingwe lenja. Akusabonanwa. Kulo umdlalo akuncwetshiswana igwayi. KukoNdlangamandla. Ongelawo uphelela eqhatshini.
UChelesani uchelesa aze akhulume yedwa. Unganakana ukuthi engxenye sezikhutha. Kunjalo ukuthaba, umuntu usuka abesengathi uyahlanya. Ingaphakathi yakhe iyamqumbaqumba yale ukuthi ame mpo iphinde yale lokuthi ahlale phansi. Lapha umuntu uyabe esethabe emanzi te, ejuluka kungathi ubefutha ngomdlungudlungu wemafusini akoDingelinjani. Wona umhlambi wakhe ungathi uyabona ingaphakathi yakhe. Nanko phela lawo uthi fuqaqa eduzane ledwala leli sengathi uthi kuChelesani, “Buka, thap’ utshiye ukudla kwenhliziyo.”
UChelesani uze ahlale phezulu kwekhanda lenduku yakhe eyisagila besekuthi izihlathi zakhe zikhongozelwe ngazo zombili. Usengathi ukhotheme ubukele izithandani ezithandeleneyo zinikezana iziziba zamathe asegobhoza okwenyosi zegona. Hawu Batayi, izikhathi ziguqukile impela. Nanko inyanga kaMabasa sekuyinyanga yezulu!
